هالوکس والگوس، شایعترین ناهنجاری تغییر شکل پا و پنجه پا است. ۲۳٪ از افراد ۱۸ تا ۶۵ ساله و بیش از ۳۵٪ از افراد بالای ۶۵ سال ، به هالوکس والگوس مبتلا هستند. این مشکل با توجه به فرم به خصوصی که برای پنجه پا ایجاد میکند با عناوین بونیون(بونیونت) یا قوز شست پا نیز شناخته میشود.
در مراحل اولیه بسیاری فکر میکنند هالوکس والگوس فقط ظاهر پایشان را زشت کرده است. این تغییر شکل تا مدتها ممکن است هیج دردی ایجاد نکند. با گذشت زمان، تغییر شکل افزایش مییابد. اما آسیبدیدگی پنچه پا و مفاصل متاتارسوفالانژیال همچنان افزایش مییابد. به همین منظور توصیه میشود هر چه زودتر موقعیت انگشت شست پا را اصلاح کنید: قبل از اینکه مفصل متاتارسوفالنژال به طور دائمی آسیب ببینند.
روشهای مختلفی برای درمان بونیون وجود دارد. اما این که برای هر بیماری چه درمانی مناسب است را پزشک بر اساس برخی شرایط تشخیص میدهد. از جمله این شرایط شدت ناهنجاری هالوکس والگوس، وجود دیگر بیماریها و شرایط خاص هر بیمار میباشند. البته بهترین درمان، پیشگیری است. درمانهای محافظه کارانه هالوکس والگوس عبارتند از:
• درمانهای ارتوپدی برای هالوکس والگوس
• اسپلینت هالوکس والگوس ( اسپلینت دور کننده شست پا)
• فیزیوتراپی و ژیمناستیک پا
• کفیهای مخصوص کفش
• استفاده از دروهای مسکن مانند ایبوپروفن
متخصصین کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی امید پس از معاینه دقیق بیمار با رویکرد پلکانی درمان را از روشهای ساده مانند کفی طبی آغاز میکنند. در صورتی که علائم بیماری با روشهای غیرتهاجمی بهبود نیابد روشهای پیچیدهتری پیشنهاد خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل نمایید.
هالوکس والگوس، قوز شست پا یا بونیون چیست؟
هالوکس والگوس حالتی است که انگشت شست پا از موقعیت خود منحرف شده و به سمت لبه خارجی پا متمایل شود. در بیماری قوز شست پا ، که اغلب با درد و التهاب همراه است ، سر استخوانهای متاتارس کف پا که در مفاصل متاتارسوفالانژیال قرار دارند متورم شده، و روی کفش فشار وارد میکنند.
در ناهنجاری هالوکس والگوس، – که تقریبا همیشه به نوعی با عارضه ” پای پهن” در ارتباط است– در ابتدا انگشت شست به سمت لبه خارجی پا منحرف میشود. بنابراین ، تاندون شست پا، دیگر به موازات با انگشت شست و مفصل متاتارسوفالانژیال نبوده و در واقع از راستای طبیعی شست پا منحرف شده است.
این مساله باعث ایجاد یک برآمدگی پیش رونده و معمولا دردناک و ملتهب در ناحیه متاتارسوفالانژیال میشود: این همان برآمدگی کنار شست پا است که در اثر هالوکس والگوس ایجاد میشود.
علل ایجاد هالوکس والگوس
پای پهن
یکی از علل شایع هالوکس والگوس یا بونیون ضعف مادرزادی بافت همبند است. این مشکل بر تاندونها تأثیر گذاشته و باعث میشود که قوسهای طولی و عرضی پا بی تحرک شوند و عارضهای که به نام ” پای پهن” نامیده میشود ایجاد شود. در این عارضه قوس عرضی پا کاهش یافته و انگشتان راستای طبیعی رو به جلوی خود را از دست میدهند. بنابراین پای پهن شایعترین یافته اولیه در ایجاد هالوکس والگوس است.
جراحات
بد شکل شدن پا پس از آسیبهایی ناشی از تصادف و سایر موارد، به عنوان مثال شکستگی، نیز میتواند موجب هالوکس والگوس شود. حتی تغییرات التهابی در مفاصل (آرتریت) نیز ممکن است باعث قوز شست پا شود.
کفش نامناسب
پوشیدن کفشهای پاشنه بلند بسیار تنگ برای سالهای طولانی ، معمولا باعث ایجا هالوکس والگوس میشود. اگر بخش بزرگی از وزن بدن دیگر روی پاشنه و قوس طولی پا وارد نشده، و در عوض بر پنجه ظریف پا وارد شود، قوس عرضی جلوی پا ثبات خود را از دست داده و در نتیجه عارضه ” پای پهن” ایجاد میشود.
به همین دلیل هالوکس والگوس زنان را بیشتر درگیر میکند. در اثر هالوکس والگوس ، انگشت شست پا به طور مداوم به سمت دیگر انگشتان پا حرکت میکند. به همین دلیل، کشش عضلات متصل تغییر کرده و باعث میشوند شست باز هم بیشتر به سمت بیرون کشیده شود. کفشهای پاشنه بلند و وزن اضافی که با پوشیدن این کفشها روی پنجه پا وارد شده و باعث پهنتر شدن مداوم پنجه میشود، بیشتر و بیشتر باعث ایجاد و پیشرفت هالوکس والگوس میشود.
چاقی و ایستادن طولانی
سایر عوامل مرتبط با فشار که به ایجاد هالوکس والگوس کمک میکند عبارتند از: اضافه وزن داشتن و ایستادنهای طولانی مدت که میتوانند باعث بیثباتی تاندونها در ناحیه پنجه شده و به این ترتیب باعث افت قوس عرضی پا میشود.
چه کسانی دچار هالوکس والگوس میشوند ؟
هالوکس والگوس عمدتا زنان را درگیر میکند (۹۰٪ از بیماران مبتلا به هالوکس والگوس زنان هستند). نرخ هالوکس والگوس با افزایش سن افزایش مییابد. با این حال، برخی از زنان بسیار جوان و همچنین مردان نیز به هالوکس والگوس مبتلا میشوند: بنابرای علت اصلی قوز شست پا نه وارد آمدن فشار بیش از حد بر پنجه، بلکه ژنتیک است.
ابتلا به هالوکس والگوس در کشورهایی که مردم پابرهنه هستند و یا کفشهای راحت، کفشهای جلو باز و صندل میپوشند به ندرت اتفاق میافتد.
علائم قوز شست پا
علائم معمول هالوکس والگوس عبارتند از:
• تغییر جهت بیش از ۱۰ درجه انگشتان شست پا به سمت خارج.
• به طور معمول، انگشت شست حول محور خود چرخیده است.
• اولین استخوان متاتارس به سمت لبه داخلی پا بیرون زده است.
• وجود پینه ( پینه استخوانی) در ناحیه مفاصل متاتارسوفالانژال
• در برخی موارد التهاب، تورم و قرمزی پوست و بورس (کیسه سینوویال)
• مسطح شدن قوس عرضی پا و پهن شدن پنجه و سینه پا.
• کاهش انعطاف پذیری و یا ثابت شدن ناهنجاری.
• مشاهده تغییر شکل و ناهنجاری در انگشت مجاور.
• چرخش شست مبتلا به هالوکس والگوس حول محور طولی.
• وجود پینههای معمول مرتبط با هالوکس والگوس
چگونه یک متخصص هالوکس والگوس را تشخیص میدهد
به طور معمول تشخیص هالوکس والگوس حتی برای افراد عادی نیز واضح است. پزشک معمولا با نگاه کردن به پاها، ناهنجاری هالوکس والگوس را تشخیص میدهد. هالوکس والگوس اغلب با تغییر زاویه قابل توجهی در مفصل متاتارسوفالانگال همراه است. توصیفات بیمار نیز در تایید تشخیص هالوکس والگوس پزشک موثر است.
علاوه بر این، بیماران مبتلا به هالوکس والگوس معمولا در معرض ناهنجاریهای دیگر پا نیز هستند. پای پهن، همراه با افت قابل ملاحظه قوس عرضی جلوی پا، فرو رفتن سر استخوانهای متاتارسال ، از علل هالوکس والگوس هستند.
قوز شست پا با نقائص دیگر قوس پا نیز همراه است. اولین چیزی که در معاینه باید بررسی شود، کجی پا، یعنی نقصی در قوس طولی پا است. علامت این مشکل آن است که پاشنه و کف پا، وقتی پا روی زمین قرار گرفته نسبت به هم حالت X دارند، نشانهای از فرو رفتگی قوس طولی کف پا.
بیماران مبتلا به هالوکس والگوس اغلب از پا دردی که به دلیل فشاری که در اثر ایستادن یا پیادهرویهای طولانی برایشان عارض میشود شکایت میکنند.
هالوکس والگوس اغلب ریشه وراثتی دارد. به همین دلیل پزشک از بیمار سوال میکند که آیا فرد دیگری در خانواده به هالوکس والگوس مبتلا هست یا نه.
برای اطمینان بیشتر در تشخیص هالوکس والگوس، پزشکان ممکن است یک عکس اشعه ایکس از پا تجویز کنند. این عکس میزان دقیق ناهنجاری هالوکس والگوس را نشان میدهد. در این فرآیند، زاویه انحراف دقیق بین ناهنجاری هالوکس والگوس و موقعیت نرمال پا در حالت ایستاده – که فشار وزن بدن روی پا وارد میشود – اندازهگیری میشود. این زاویه اصطلاحا زاویه هالوکس والگوس نامیده میشود.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی ( اسکن امآرآی) نیز میزان آسیبدیدگی غضروف، ضایعات بافت نرم و آسیب استخوان را مشخص میکند.
چه روشهایی به درمان هالوکس والگوس در مراحل اولیه کمک میکند؟
اهداف درمانی قوز شست پا عبارتند از:
• کاهش درد مرتبط با هالوکس والگوس.
• تضعیف یا اصلاح ناهنجاری هالوکس.
• بازیابی عملکرد شست و مفصل شست پا (MTP-joint).
داروها
شما میتوانید از داروهای ضد التهابی غیر موضعی مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب خود استفاده کنید.
اسپلینت
پزشک میتواند ناهنجاری هالوکس والگوس را، در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود، با روشهای محافظهکارانهای درمان کند. استفاده از اسپلینت مخصوص هالوکس والگوس میتواند کجی انگشت شست پا را اصلاح کرده و آن را صاف کند.
کفی طبی
درمان هالوکس والگوس خفیف، شامل استفاده از کفیهای مخصوص هالوکس والگاس، برای حمایت از قوس جلویی پا و جلوگیری از پیشرفت عارض “پای پهن” است. بدین شکل که با بالا بردن قوس جلویی پا، پنجه پا مجددا باریک میشود. بدین شکل ناراحتی که در اثر سایش بونیون به داخل کفش ایجاد میشد به حداقل میرسد و تورم حاصل از هالوکس والگوس میتواند کاهش یابد.
کفش مخصوص
کفشهای مخصوص قوز شست پا پاشنههای تختی داشته و در قسمت جلویی پهن هستند و بدین شکل فضای بیشتری برای انعطاف انگشتان ایجاد میکنند. کفشهای مخصوص هالوکس والگوس ، با فراهم کردن فضای بیشتری برای بونیون باعث میشوند اصطکاک آن با داخل کفش به حداقل رسیده و بنابراین باعث کاهش تورم، التهاب و درد هالوکس والگوس میشود.
تزریق کورتیزون
تزریق داروهای کورتیکواستروئید ( کورتون) ممکن است به کاهش درد و التهاب ناشی از هالوکس والگوس کمک کند.
فیزیوتراپی
درمان با امواج فرا صوت و دیگر روشهای فیزیوتراپی که توسط پزشک پیشنهاد میشود، ممکن است به کاهش علائم هالوکس والگوس کمک کند. فیزیوتراپی شامل پیاده سازی تمریناتی ساده در روند روزمره افراد به عنوان یک روش درمانی است.
ورزش
در مراحل اولیه تغییر شکل هالوکس والگوس، انجام تمرینات هالوکس والگوس و پیاده روی با پای برهنه میتواند تاثیر زیادی در درمان آن داشته باشد. فعال کردن و آرام کردن عضلات پا و پنجه پا به طور طبیعی قوس جلویی پا را تقویت و صاف میکند. شکل طبیعی پا، صرفا یک عملکرد اسکلتی ایستا نیست: برای شکل دادن و حفظ یک قوس منعطف، از ابتدای سن بلوغ به عضلاتی ورزیده و فعال نیاز است و فقط یک قوس سالم است که میتواند از پیشرفت هالوکس والگوس جلوگیری کند.
بعضی مواقع تمرینات باعث تسکین موقتی علائم “هالوکس ریجیدوس” شده و ممکن است وضعیت سلامتی فرد را بهبود ببخشند. با مشاوره با یک فیزیوتراپیست و شرح موقعیت خاص فردی، اهداف و شرایط خود میتوانید بفهمید چه ورزش یا ورزشهایی برای شما مناسبتر است.
تمرینات کششی
این تمرین به بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل آسیب دیده و کاهش درد کمک میکند. انگشت شست خود را در موقعیت مناسب نگه داشته و با استفاده از دستان خود، انگشت خود را بالا و پایین کنید. پای آسیب دیده خود را روی زانوی پای دیگر قرار داده و با دستهای خود، شست پا را بالا و پایین کنید. هر بار شست را ۳۰ ثانیه در حالت خمیده نگه دارید.
تمرینات انعطاف پذیری
پای آسیبدیده را روی زانوی پای دیگر قرار دهید و به آرامی با دست مخالف خود پای اسیبدیده را پشت مفصل شست پا قرار دهید. تا جایی که میتوانید پا را در تمام طول تمرین بی حرکت نگه دارید. با دست دیگر خود به آرامی شست پا را از پا دور کنید. شست را در این موقعیت نگه داشته و آن را به آرامی در جهت عقربههای ساعت یا خلاف عقربههای ساعت بچرخانید.
تمرینات خم به عقب
پای مشکل دار خود را روی زانوی پای دیگر بیاندازید و انگشت شست را تا حدی که ممکن است و دردی ایجاد نشود، با دست خود به عقب خم کنید. شست را برای ۲۰-۳۰ ثانیه در این موقعیت نگه داشته و سپس رها کنید. قبل از شروع دور بعدی تمرین ، میتوانید شست را بدون استفاده از دست ، به جلو و عقب خم کنید. این تمرین را طبق دستور فیزیوتراپیست و یا سه بار در روز انجام دهید.
اَبدوکسیون/ اَدوکسیون (دورکردن/ نزدیککردن)
این تمرینات طیف وسیعی از تمرینات حرکتی هستند که بدون پوشیدن کفش انجام میشود. بدون استفاده از دست ، شست پا و پای خود را تا جایی که میتوانید از هم دور کرده و سپس آنها را به هم فشار دهید. برای ۱۰-۱۵ ثانیه در هر موقعیت نگه داشته و طبق دستور فیزیوتراپیست خود تمرین را تکرار کنید. اگر به نظرتان تمرین به اندازهای که باید موثر نیست، میتوانید با دست خود انتهای انگشتان پا را گرفته و آنها را از انگشتان مجاور خود دور نمایید.
چه زمانی برای درمان هالوکس والگوس به عمل جراحی نیاز است؟
• درد شدید پا که باعث محدودیت حرکتی میشود
• التهاب مزمن سینه پا
• وقتی شست پا به سمت انگشت کوچک پا برگشته باشد.
• سفتتر شدن ناهنجاری شست پا (که به نام “انقباض” شناخته میشود)
• وقتی درمانهای محافظه کارانه و استفاده از اسپلینت هالوکس والگوس دیگر تاثیری در بهبودی ندارد.
جراحی هالوکس والگوس: اهداف خاص
از بین بردن درد حاد و محدودیت حرکتی که به دلیل هالوکس والوگوس ایجاد شده است
بیماران انتظار دارند بعد از جراحی پاهایی طبیعی، صاف و زیبا داشته باشند، که میتوانند فشار ورزش و زندگی روزمره را تحمل کند.
اصلاح (استئوتومی) استخوانهای پنجه پا
اهداف مهم جراحی استئوتومی جلوگیری از سایش (آرتریت) مفصل متاتارسوفالانژل و رفع مشکلات ناحیه پنجه و سینه پا (مانند انگشتان چکشی شده پا و درد متاتارسال) است. هدف از این جراحی آن است که نحوه راه رفتن و مکانیزم قدم برداشتن فرد در هنگام راه رفتن برای همیشه طبیعی شود.
تثبیت مفاصل متاتارسوفالانگال در آرتریت
مفصل متاتارسوفالانژال ممکن است به علت ناهنجاری هاکوس والگوس ، دچار آرتریت (سایش مفصل) شود. این درمان سایش مفصل ممکن است به روش آرتروسکوپی (درونبینی مفصل) و یا آرترودز (خشک کردن مفصل) انجام شود. گزینه دیگر جراحی تعویض کامل یا بخشی (نیم پروتز) از مفاصل متاتارسوفالنژالی است.
