شکستگی مهره در واقع عبارت از آسیب‌دیدگی مهره است که معمولا به علت وارد آمدن ضربه به ستون فقرات، پوکی استخوان یا تومورهای ستون فقرات ایجاد میشود. این مساله اغلب در افراد مسنی که به پوکی استخوان مبتلا هستند ایجاد میشود. اکثر شکستگی‌های خفیف تا متوسط در عرض ۶ هفته تا ۳ ماه، با بی‌حرکت کردن ناحیه و یا با استفاده از بریس درمان می‌شوند. بریس برای کاهش درد، کاهش آسیب‌های احتمالی بیشتر، جلوگیری از تغییر شکل ، جبران ضعف عضلانی و بهبود جراحت استفاده میشود.
اولین گام برای بهترین درمان، تشخیص دقیق شکستگی فشاری و علت زمینهای آن است. متخصصین کلینیک فیزیوتراپی و توانبخشی امید پس از معاینه دقیق با رویکرد پلکانی از درمان‌های ساده مانند کمربند طبی آغاز کرده و در صورت لزوم درمان‌های پیچیده‌تری را تجویز خواهند کرد. آن‌ها می‌توانند به بیماران، بریس‌های مختلفی برای پوکی استخوان یا شکستگی فشاری مهره توصیه کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.
انواع شکستگی مهره کمر
شکستگی فشاری
شکستگی‌های ستون فقراتی که به دلیل پوکی استخوان (استخوان‌های ضعیف) ایجاد شده باشند معمولا با عنوان شکستگی فشاری شناخته می‌شوند، اما ممکن است با عناوین شکستگی مهره، شکستگی پوکی استخوان و یا شکستگی گوه‌ای نیز نامیده شوند. اصطلاح “شکستگی گوه‌ای” از آن جهت استفاده میشود، که این نوع شکستگی معمولا در جلوی مهره رخ داده و استخوان در قسمت جلویی مهره فرو ریخته و پشت استخوان تغییری نمی‌کند. این فرایند به مهره شکلی گوه مانند می‌بخشد. شکستگی فشاری گوه‌ای به طور کلی الگویی برای شکستگی‌های مکانیکی پایدار است.
شکستگی‌های فشاری ممکن است در مهره‌های هر بخشی از ستون فقرات اتفاق بیفتند، اما معمولا در قسمت فوقانی پشت (مهره‌های سینه‌ای)، به ویژه در مهره‌های پایینی مهره‌های سینه‌ای (به عنوان مثال T10، T11، T12) رخ می‌دهد. این نوع شکستگی به ندرت در مهره‌های بالاتر از T7 اتفاق می‌افتد. این نوع شکستگی در بخش‌های فوقانی کمر، مانند مهره L1، نیز اغلب ایجاد میشود.
اگرچه شکستگی‌های گوه‌ای شایعترین نوع شکستگی فشاری مهره هستند، اما شکستگی مهره انواع دیگری نیز دارد مانند:
شکستگی کل مهره
این حالتی است که نه فقط جلوی مهره بلکه کل مهره بشکند.
شکستگی پشت سر هم
در این نوع شکستگی طول هر دو دیواره جلو و عقب جسم مهره (نه فقط جلوی مهره) کاهش پیدا می‌کند. درک این تمایز از این جهت مهم است که شکستگی‌های پشت سر هم ممکن است ناپایدار بوده و منجر به بد شکلی پیش‌رونده و یا فشردگی عصب شوند.
علت شکستگی مهره کمر
انتخاب نوع درمان برای شکستگی فشاری مهره ابتدا بر اساس تشخیص دقیق علت شکستگی انجام میشود.
پوکی استخوان
پوکی استخوان تاکنون به عنوان شایعترین علت شکستگی فشاری مهره، به ویژه در زنان بالای ۵۰ سال شناخته شده است. به نظر می‌رسد این مساله در افرادی سنین ۴۰ تا ۵۰ سالگی نیز رواج بیشتری داشته و در مردان بالای ۵۰ سال نیز معمول است.
پوکی استخوان باعث میشود استخوان‌ها نازک شده و شکننده‌تر و ضعیف‌تر شوند. استخوان‌هایی که نازک شده باشند ممکن است در طول انجام فعالیت فرو ریخته و منجر به شکستگی ستون فقرات شوند.
شکستگی‌های فشاری می‌توانند موجب درد زیادی شده و شکل و قدرت ستون فقرات را به طور دائمی تغییر دهند.
شکستگی‌های ستون فقرات به علت پوکی استخوان اغلب در هنگام انجام کارهایی که به نحوی ممکن است باعث آسیب‌دیدگی جزئی ستون فقرات شوند ایجاد می‌شوند، مانند باز کردن یک پنجره، یک زمین خوردن جزئی، و یا چرخش ستون فقرات در حین بلند کردن یک شیء.
در موارد پیشرفته پوکی استخوان، حتی ممکن است فعالیت‌های معمولی که به طور معمول اصلا آسیب‌زا نیستند، مانند عطسه یا سرفه کردن و یا غلطیدن در رختخواب نیز منجر به شکستگی مهره شوند.
جراحت یا ضربه
جراحت یا وارد آمدن ضربه به مهره‌های ستون فقرات نیز می‌تواند منجر به شکستگی جزئی یا شدید مهره شود. این جراحات ممکن است در اثر سقوط، یک پرش پر فشار، تصادف اتومبیل یا هر رویداد دیگری که بر استخوان‌های ستون فقرات آنقدر فشار وارد کند که موجب شکستگی آن‌ها شود ایجاد شود.
سرطان / تومور
بعضی از انواع سرطان نیز می‌توانند تا جایی باعث تضعیف مهره‌های ستون فقرات شوند که موجب شکستگی آن‌ها شوند. این مساله در سرطان‌هایی که از نقطه دیگری از بدن به استخوان‌های ستون فقرات سرایت کرده (متاستاز) غیر معمول نیست.
شکستگی‌های فشاری مهره‌ای که به دلایلی خیلی جزئی یا بدون هیچ دلیلی مشخصی ایجاد می‌شوند ممکن است اولین علامتی باشند که نشان می‌دهند یک سرطان تشخیص داده نشده به ستون فقرات سرایت کرده است. احتمال وجود سرطان یا مولتیپل میلوما در بیماران مبتلا به هایپرکلسمی، کم خونی‌های بدون علت، کاهش وزن و یا پروتئینوری نیز باید در نظر گرفته شود.
علائم شکستگی مهره
علائم معمول شکستگی فشاری
علائم بالینی اصلی شکستگی مهره معمولا شامل یک یا چند مورد از علائم زیر است:
- شروع ناگهانی کمر درد
- ایستادن یا راه رفتن معمولا درد را بدتر می‌کند
- دراز کشیدن به پشت باعث کاهش شدت درد میشود
- محدودیت دامنه حرکتی ستون مهره‌ها
- کوتاه شدن قد
- تغییر شکل ستون مهره‌ها و ناتوانی حرکتی (معلولیت)
به عنوان یک قاعده کلی، احتمال وجود شکستگی فشاری مهره در هر بیمار بالای ۵۰ سال با شروع کمر درد حاد وجود دارد. بسیاری از پزشکان در مورد زنان، به ویژه زنانی که عوامل خطر پوکی استخوان را دارند، بر این باورند که هر زن بالای ۴۵ سالی که دچار درد ناگهانی کمر شود مشکوک به شکستگی مهره است.
گاهی اوقات شکستگی فشاری در ستون فقرات ممکن است باعث درد یا هیچ علامت دیگری نشود. بنابراین، حتی اگر کمر درد هم وجود نداشته باشد، در مورد افراد میانسال یا افراد مسن (به خصوص زنان) در صورت کوتاه شدن قد، محدودیت حرکتی در چرخش و خم کردن پشت و یا تغییر شکل ستون فقرات، احتمال شکستگی مهره وجود دارد.
روند معمول پیشرفت علائم شکستگی فشاری
علامت شکستگی مهره‌ای که در اثر پوکی استخوان ایجاد شود، معمولا شروع ناگهانی دردی شدید است. اکثر بیماران مبتلا به شکستگی فشاری در ستون فقرات، گزارش داده‌اند که شروع دردشان بلافاصله پس از یک فعالیت نسبتا معمولی بوده که موجب وارد آمدن کمی فشار یا ایجاد لرزش یا چرخش در پشتشان شده است، مانند:
- بلند کردن یک شیء یا باز کردن یک پنجره ( رو به بالا) یا بلند کردن یک کیسه مواد غذایی
- خم شدن برای برداشتن چیزی از زمین
- افتادن، لرزش یا پیچش ستون فقرات که در اثر دو تا یکی کردن پله‌ها و زمین خوردن و یا سر خردن روی یخ ایجاد شود.
برای افرادی که مبتلا به پوکی استخوان پیشرفته هستند، شکستگی مهره حتی ممکن است با انجام فعالیت‌های بسیار جزئی مانند عطسه، سرفه، وارد شدن به و یا خارج شدن از وان حمام و یا حتی غلطیدن در رختخواب نیز رخ دهد. درد ناشی از شکستگی مهره در اثر پوکی استخوان به طور معمول حدود ۴ تا ۶ هفته و تا زمانی که استخوان بهبود یابد طول می‌کشد. اکثر بیماران این طور گزارش کرده‌اند که درد شدید پس از این مدت فروکش کرده و بیشتر تبدیل به دردی مزمن در ناحیه‌ای از کمر که شکستگی در آن رخ داده میشود.
این درد معمولا بعد از چند هفته بهبود می‌یابد، اما برای بعضی‌ها ممکن است تا چند ماه هم طول بکشد. علاوه بر این، بعضی از بیماران تا مدت‌ها پس از بهبود شکستگی مهره به خاطر تغییر مکانیسم و عملکرد کمر و احتمالا عدم فعالیت، کمر درد خواهند داشت.
سایر الگوهای درد حاصل از شکستگی مهره
مطالبی که در بالا ذکر شد روند حوادثی را توصیف می‌کند که بیشتر بیماران مبتلا به شکستگی فشاری تجربه می‌کنند. با این حال، بعضی افراد ممکن است تجربیاتی مشابه آن چه ذکر شد نداشته باشند. برخی دیگر از انواع الگوهای درد این بیماران عبارتند از:
- اگر استخوان به تدریج و نه به دلیل یک فعالیت دچار شکستگی شود ، درد معمولا تدریجی و خفیف است.
- برخی از بیماران مبتلا به شکستگی مهره هیچ درد یا علامت دیگر احساس نمی‌کنند.
- برای بعضی دیگر، شاید به جای درد اولین علامتی که باعث میشود بیمار بفهمد در اثر پوکی استخوان دچار شکستگی مهره شده، تغییر شکلی باشد که پس از شکستگی‌های متعدد شروع شده است.
آزمایش‌های و روش‌های تشخیص شکستگی مهره
بسته به استنباط پزشک از سابقه پزشکی بیمار، معاینه بالینی و تصویربرداری با اشعه ایکس، ممکن است به انجام آزمایش‌های تشخیصی دیگری نیز نیاز باشد، از قبیل:
کت اسکن (CAT Scan )
پزشکان از کت اسکن استفاده می‌کنند تا بفهمند آیا استخوان شکسته، ثابت است یا نه و اینکه آیا شکستگی موجب تحریک اعصاب مجاور خود شده است یا خیر. از آنجایی که کت اسکن هم بافت نرم (مثلا اعصاب) و هم استخوان‌ها را نشان می‌دهد و نیز از آنجایی که می‌تواند تصاویری از سطح مقطع ستون فقرات ایجاد کند، اطلاعات جامعتری نسبت به تصاویراشعه ایکس به دست می‌دهد.
ام آر آی
در صورتی که پزشک به وجود علت دیگری برای درد بیمار مشکوک شود (به عنوان مثال فتق دیسک)، یا اگر احتمال بدهد که اعصاب نزدیک شکستگی آسیب دیده باشند، برای بیمار ام آر آی تجویز خواهد کرد. تصاویر حاصل از ام آر آی جزئیات زیادی از بافت نرم (مثلا اعصاب یا دیسک‍‌های) اطراف شکستگی را که ممکن است تحت تاثیرشکستگی قرار گرفته باشند نشان می‌دهد. تصاویر حصل از ام آر آی همچنین می‌تواندمشخص کند آیا شکستگی تازه است یا کهنه. در شکستگی‌های تازه، تصویر استخوان تیره‌تر از حد معمول است.
اسکن هسته‌ای استخوان
از اسکن هسته‌ای استخوان می‌توان برای تعیین زمان شکستگی استفاده کرد. گاهی اوقات برای اتخاذ راهکارهای درمانی مناسب اطلاع از زمان شکستگی اهمیت پیدا می‌کند.
درمان شکستگی مهره کمر
درمان شکستگی مهره ناشی از پوکی استخوان معمولا دو بخش دارد، یک بخش درمان خود شکستگی است و بخش دیگر درمان پوکی استخوانی است که باعث شکستگی شده است.
درمان شکستگی
درمان شکستگی مهره معمولا شامل مراقبت‌های غیر جراحی مثل استراحت کردن، استفاده از داروهای مسکن، استفاده از گرما درمانی یا یخ برای درد موضعی، بازگشت تدریجی به تحرک و فعالیت و استفاده از بریس است. ممکن است لازم باشد جراحی انجام شود. شایعترین انواع جراحی برای این گونه شکستگی‌ها عبارتند از: ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی. هر دو نوع جراحی می‌توانند به بهبود شکستگی کمک کنند.
ورتبروپلاستی
این درمان حداقل تهاجمی برای کمک به کاهش یا رفع درد ناشی از شکستگی مهره و تثبیت استخوان طراحی شده است. برای این کار نوعی سیمان مخصوص با ویسکوزیته پایین به طور مستقیم به جسم مهره شکسته تحت فشار بالا تزریق میشود، تا شکستگی را تثبیت کرده و درد را برطرف کند.
کیفوپلاستی
مثل ورتبروپلاستی ، کیفوپلاستی نیز یک عمل حداقل تهاجمی است که برای کاهش و یا متوقف کردن درد ناشی از شکستگی مهره ، تثبیت استخوان، و جبران تمام یا بخشی از کاهشی قدی که در اثر شکستگی فشاری مهره ایجاد شده، طراحی شده است.
کمک به جلوگیری از شکستگی‌های آینده با درمان پوکی استخوان
بیماری که یک بار دچار شکستگی مهره شده، در معرض خطر شکستگی‌های بیشتری قرار دارد، به همین دلیل درمان پوکی استخوان بخش مهمی از برنامه درمانی بیمار است.
درمان پوکی استخوان به طور معمول شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر است: استفاده از مکمل کلسیم، افزایش ویتامین D دریافتی، تمرینات تحمل وزن، و درمان جایگزینی با هورمون برای زنان.
از آنجا که شکستگی‌های متعدد خطرات زیادی برای سلامتی فرد داشته و ممکن است باعث ناهنجاری‌های ظاهری شوند، به بیمارانی که احتمال می‌دهند کمر دردشان ممکن است ناشی از شکستگی مهره باشد توصیه میشود برای تشخیص دقیق و پی‌گیری یک برنامه درمانی جامع به پزشک مراجعه کنند.
بریس شکستگی مهره کمر چه کمکی به درمان می‌کند؟
بریس کمر یا کمربند طبی پشتیبانی خارجی برای محدود کردن حرکت مهره‌های شکسته فراهم می‌کند – شبیه همان کاری که با گچ گرفتن برای مچ دستی که شکسته انجام میشود. نوع محکم بریس و شکم بند، به طور قابل توجهی باعث کاهش حرکت ستون فقرات میشود و بدین شکل می‌تواند به کاهش درد کمک کند. انواع جدید بریس و شکم بند طبی که حالت کشی دارند راحت‌ترند. با این حال، استفاده از بریس باید با احتیاط و تنها تحت نظارت پزشک انجام شود. استفاده بیش از حد از بریس برای مشکلات کمر ممکن است موجب ضعیف شدن و یا کم شدن حجم عضلات شود.
انواع بریس برای درمان شکستگی مهره ستون فقرات
بریس هایپراکستنشن
بریس هایپراکستنشن برای جلوگیری از حرکت رو به جلوی ستون فقرات طراحی شده است. در زمان استفاده از این بریس امکان حرکت به طرفین و نیز چرخش تنه وجود دارد. این نوع بریس معمولا برای افراد مبتلا به شکستگی فشاری مهره‌های سینه‌ای پایین‌تر و ومهره‌های کمری بالاتر استفاده میشود. این بریس بر استخوان لگن و قفسه سینه فشار وارد می‌کند تا ستون فقرات را در حالت کشیده نگه دارد. معمولا در طراحی این نوع بریس یک میله فلزی با پدهای که به آن متصلند طراحی شده، که هنگامی که تنظیم شود روی قفسه سینه، شکم و استخوان لگن قرار می‌گیرند.
شکم بند طبی
شکم بندهای طبی ظاهری اشنا داشته و شبیه نیم تنه‌هایی هستند که زنان اروپایی قرنها قبل آن‌ها را می‌پوشیدند. شکم بندهای طبی از مواد انعطاف پذیری ساخته شده است که در اطراف بالا تنه با بند محکم میشود. این نوع شکم بند معمولا از زیر جناغ تا ناحیه لگن را پوشش می‌دهد. جنس این شکم بندها اغلب از پنبه یا نایلون است، اما در داخل آن‌ها از فلز یا پلاستیک استفاده شده تا حرکت رو به جلو را محدود کند. شکم بندهای طبی حفره شکمی را تحت فشار قرار می‌دهد تا فشار وارده بر ستون فقرات را کاهش داده و بدین شکل موجب تسریع روند بهبودی شوند. شکم بندهای طبی ممکن است با بند یا چسب‌های ولکرو تنظیم شوند.
جلیقه‌های قالبی
جلیقه‌های قالبی بریس‌های محکمتری هستند که تمام پشت را از بالا تا پایین از جمله ناحیه دنبالچه پوشش می‌دهند. این نوع بریس به صورت سفارشی برای افراد ساخته میشود. این نوع بریس از پلاستیک سخت و سبک با پوششی نرم برای راحتی بیشتر ساخته می‌شوند. جلیقه‌های قالبی مانع از حرکت ستون فقرات در تمامی جهات، جلو، عقب، راست و چپ شده و نیز مانع از چرخش ستون فقرات میشود.
تا چه مدت بعد از جراحی باید از بریس استفاده شود؟
به طور معمول، لازم است بیمار پس از جراحی به مدت شش تا ۱۲ هفته از بریس استفاده کرده و سه تا شش هفته فیزیوتراپی داشته باشد.
