در دست و مچ دست مفاصل کوچک بسیار زیادی وجود دارد که برای ایجاد حرکات ظریف موردنیاز برای انجام کارهای دقیق از قبیل نخ کردن یک سوزن یا گره زدن بند کفش، با یکدیگر کار میکنند. هنگامی که یک یا تعداد بیشتری از این مفاصل تحت تأثیر آرتروز قرار می‌گیرند، حتی فعالیت‌های ساده نیز می‌توانند دشوار شوند. اگرچه انواع بسیاری آرتروز وجود دارد، بیشتر آن‌ها در یکی از دو دسته اصلی قرار می‌گیرند: استئوآرتیت یا همان آرتروز و روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (RA). هر دوی این‌ها بیماری مفصلی هستند اما علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان ممکن است برای هر یک از آن‌ها متفاوت باشد.
کسی که از روماتیسم و آرتروز دست و مچ دست رنج می‌برد ، چگونه می‌تواند به درد ناشی از آن را تسکین دهد؟ در هنگام درمان آرتروز دست و مچ دست، باید با هدف تسکین درد در همان زمان، به بازگرداندن عملکرد به منطقه آسیب دیده پرداخت. این امر با ترکیبی از درمان‌های مختلف حاصل میشود، که ممکن است شامل مصرف داروهای ضدالتهابی، استراحت محل آسیب دیده برای مدت کوتاه و پوشیدن بریس دست و مچ (مانند اسپلینت نرم مخصوص آرتروز یا مچ بند مخصوص آرتروز) برای انواع فعالیت‌های مختلف باشد .
متخصصین ما در مرکز سلامت امید پس از تشخیص نوع آرتروز مچ دست از طریق عکس‌برداری‌های لازم ،مناسب‌ترین شیوهی درمان را به مراجعه‌کنندگان خود پیشنهاد میکنند. تمامی روش‌های درمان در این کلینیک از جمله فیزیوتراپی، ساخت بریس و آموزش حرکات اصلاحی برای کاهش درد آرتروز، توسط متخصصین با تجربه انجام میشود. جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در با شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۴ – ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ تماس حاصل فرمایید.
علل و انواع آرتروز مچ دست
در واقع دو نوع آرتروز وجود دارد که دست و مچ دست را تحت تأثیر قرار می‌دهد: آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی و آرتروز، که همچنین به عنوان آرتریت دژنراتیو شناخته میشود.
آرتروز مچ دست
آرتروز مچ دست در اثر استفاده بیش از حد، همچنین ساییدگی و پارگی که به عنوان بخشی از روند پیری اتفاق می‌افتد؛ یا شکستگی‌ها، کشیدگی‌ها، دررفتگی‌ها یا سایر صدمات آسیب‌زا ایجاد میشود که به غضروف صاف روی مفصلی که انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند، آسیب می‌رسانند یا از بین می‌برند. حتی اگر به درستی با آن رفتار شود، یک مفصل آسیب دیده حدود هفت برابر بیشتر از دیگران، در خطر ابتلا به آرتروز قرار دارد. آرتروز مچ دست نیز ممکن است در نتیجه‌ی بیماری کین باخ- Kienböck باشد، که خون‌رسانی به یکی از استخوان‌های کوچک در دست، نزدیک مچ دست (لونات) را قطع می‌کند. هنگامی که جریان خون استخوان متوقف شود ، استخوان ممکن است بمیرد و با گذشت زمان، این مشکل می‌تواند به آرتروز منجر شود.
روماتیسم مفصلی مچ دست (RA)
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن، خود ایمنی است که باعث میشود سیستم ایمنی به بافت‌های نرمال بدن از جمله بسیاری از مفاصل در سراسر بدن حمله کرده و آن‌ها آسیب برساند. روماتیسم مفصلی اغلب در مفاصل کوچک‌تر مانند آن‌هایی که در دست و مچ دست و این اندام‌ها در طرف دیگر بدن یافت میشود، بنابراین معمولاً بر روی یک نوع مفصل در هر دو طرف بدن تأثیر می‌گذارد. روماتیسم مفصلی اغلب روی مفصل بین دو استخوان ساعد (رادیوس و اولنا) تأثیر می‌گذارد. روماتیسم مفصلی می‌تواند باعث نرم شدن و از خورده شدن استخوان ساعد شود که می‌تواند باعث پارگی تاندون‌هایی که انگشتان را صاف می‌کند گردد و در نتیجه خم شدگی مچ دست، متورم شدن بند انگشتان و سایر ناهنجاری‌های مفصلی ایجاد میشود.
علائم
تورم، درد، محدود شدن حرکت و ضعف مچ دست همه علائم شایع آرتروز است. بسته به نوع ورم مفاصل در مچ دست و شدت بیماری، محل قرارگیری در بدن و سایر عوامل نیز ممکن است علائم دیگری نیز ایجاد شود. در آرتروز مچ دست معمولاً علائم فقط به خود مفاصل مچ دست محدود میشود، اما در صورت ابتلا به روماتیسم مفصلی، ممکن است مفاصل بند انگشتان دست نیز تحت تأثیر قرار گیرند. علائم اولیه آرتروز در دست شامل درد مبهم یا یک احساس سوزش می‌باشند. با افزایش استفاده از مفصل، مانند گرفتن یا کشیدن چیزی سنگین با دست ممکن است بلافاصله یا چند ساعت بعد منجر به شروع درد شود. درد و خشکی در صبح معمولی است و در موارد پیشرفته، درد مفاصل حتی ممکن است شما را در شب از خواب بیدار کند. استفاده‌ی متعادل از دست می‌تواند به جلوگیری از بروز این درد کمک کند.
علائم دیگر ممکن است شامل احساس ساییده شدن یا خرد شدن (صدای خش‌خش) باشد که در مفصل آسیب دیده احساس میشود زیرا سطوح آسیب دیده غضروف روی هم مالیده می‌شوند. اگر آرتروز، ناشی از آسیب دیدگی رباط‌ها باشد، مفصل ممکن است احساس ناپایداری یا سستی کند. در موارد پیشرفته، تغییراتی در استخوان، از بین رفتن غضروف و تورم ممکن است باعث شود که مفصل بزرگ‌تر از حد نرمال باشد (هایپرتروفیک). هنگامی که مفاصل انتهایی انگشتان (مفاصل DIP) تحت تأثیر آرتروز قرار بگیرند، ممکن است کیست مخاطی کوچکی ایجاد شود. این کیست‌ها همچنین ممکن است باعث ایجاد شیارها یا تورفتگی‌هایی بر روی ناخن آن انگشت شوند.
تشخیص
برای تشخیص آرتروز یا ورم مفاصل دست و مچ دست و تعیین نوع و مقوله‌ی بیماری، پزشک ممکن است از انواع ابزارهای تشخیصی از جمله سابقه بیمار، معاینه جسمی، آزمایش خون و عکس رادیولوژی استفاده کند. هنگامی که عکس رادیولوژی طبیعی به نظر می‌رسد اما هنوز پزشک به آرتروز مشکوک است، اسکن استخوان می‌تواند در مراحل اولیه به تشخیص بیماری کمک کند. همچنین ممکن است از آرتروسکوپی برای بازرسی مستقیم مفصل استفاده شود. در طی این روش، جراح یک دوربین کوچک را در داخل مفصل وارد می‌کند، بدون اینکه نیاز به برش بزرگ داشته باشد؛ با این کار، امکان دید واضح‌تری از ناحیه را فراهم می‌کند. این ابزار تشخیصی فقط در موقعیت‌های خاص استفاده میشود، زیرا اگرچه برش کوچک است ، اما یک روش تهاجمی محسوب میشود.
درمان آرتروز مچ دست
بسته به اینکه بیماری تا چه اندازه پیشرفت کرده است، گزینه‌های مختلفی برای درمان غیر جراحی آرتروز وجود دارد که به مواردی از جمله اینکه چند مفصل درگیر هستند، سن بیمار، سطح فعالیت و شرایط و بیماری‌های دیگر؛ آیا دست غالب مبتلا شده است یا نه. اهداف شخصی و ساختارهای محافظتی خانه؛ و توانایی شما در درک درمان و مطابقت بودن و رعایت کردن یک برنامه درمانی بستگی دارد. پیروی از یک برنامه ورزشی تجویز شده همچنین می‌تواند به بهبود قدرت و دامنه حرکتی در مفصل آسیب دیده کمک کند.
داروها
اگرچه برای تسکین علائم معمولاً مصرف داروها را تجویز میکنند اما داروها نمی‌توانند غضروف مفاصل را ترمیم کنند یا آسیب‌ها را بازیابی کنند. پرکاربردترین داروها در این شرایط، داروهای ضدالتهاب هستند زیرا بدن را از تولید مواد شیمیایی که باعث تورم مفصل و درد می‌شوند، متوقف میکنند. این داروها شامل گزینه‌های بدون نسخه مانند آسپیرین و ایبوپروفن و همچنین داروهای تجویزی بخصوصی می‌باشند. استامینوفن یک داروی ضد التهاب نیست، اما می‌تواند برای تسکین درد ناشی از آرتروز استفاده شود. هنگامی که علائم روماتیسم مفصلی با مصرف این روش‌های درمانی به اندازه کافی کنترل نشود، ممکن است داروهای دیگری برای اصلاح بیمار ، داروهای ضد روماتیسمی تجویز شوند. این داروها که مخصوص جلوگیری از سیستم ایمنی در حمله و تخریب مفاصل ساخته شده‌اند، دارای خطرات و فواید مختلفی هستند که باید در مورد آن‌ها با پزشک خود صحبت کنید.
در صورت مناسب نبودن داروهای ضدالتهابی، ممکن است از روش‌های تزریقی استفاده شود. این تزریق‌ها معمولاً حاوی ماده بی‌حسی (مشابه نوواکائین اما با دوام بیشتر) و یک داروی استروئید هستند که می‌توانند برای هفته‌ها یا حتی ماه‌ها موجب تسکین درد شوند. این تزریق‌ها را می‌توان تکرار کرد، اما صرفاً به دلیل عوارض جانبی احتمالی مانند روشن شدن پوست، ضعیف شدن تاندون‌ها و رباط‌ها یا عفونت، تعداد دفعات تکرار آن‌ها کم است.
اسپلینت
تزریق‌ها معمولاً همراه با آتل کردن مفصل آسیب دیده با استفاده از اسپلینت انجام میشود. اسپلینت پشتیبانی را برای دست فراهم می‌کند که استرس و فشار در مفصل را در حین استفاده کاهش می‌دهد. یک اسپلینت باید به اندازه کافی کوچک باشد تا به دست امکان عملکرد کافی دهد و از آنجا که استفاده از اسپلینت برای مدت بیش از حد طولانی می‌تواند منجر به آتروفی عضلاتی که مفصل را نگه می‌دارند گردد، معمولاً فقط باید در صورت داشتن درد در مفاصل پوشیده شود.
البته توجه داشته باشید که در صورت استفاده از بریس برای معالجه آرتروز دست و مچ دست، همه بریس‌ها به یک اندازه تولید نمی‌شوند. به عنوان مثال، برای برخی از بیماران ممکن است بریس سفت و سخت بسیار محدود کننده باشد اگرچه این نوع بریس‌ها برای کمک به فرد در تسکین درد ناشی از آرتروز دست و کاهش درد مچ دست بسیار مؤثر و کارآمد هستند. در این موارد، اینجاست که آستین‌های کشی نرم و راحت‌تر به کار می‌آیند. آستین‌های نرم را می‌توان در هنگام ورزش، در حین انجام فعالیت‌های ورزشی (مانند بیس بال، تنیس، والیبال، گلف، بسکتبال و غیره) و در اداره در هنگام کار، پوشید. در حالی که در هنگام استراحت یا هنگام خواب می‌توانید بریس‌ها و ساپورت‌های سفت تری را بپوشید.
حرکات کششی و ورزش‌های فیزیوتراپی برای آرتروز مچ دست
افرادی که با بیماری روماتیسم مفصلی زندگی میکنند، با درد، خشکی و تورم در مفاصل دست غریبه نیستند. و در حالی که ورزش می‌تواند به کاهش این علائم ناراحت کننده کمک کند، برای افرادی که مبتلا به روماتیسم مفصلی هستند، دشوار است که به طور منظم تمرینات ورزشی انجام دهند. آن‌ها نه تنها با بسیاری از موانع مشابه افراد بدون این بیماری روبرو هستند. به عنوان مثال کمبود وقت یا انرژی بلکه ممکن است از نظر جسمی نیز قدرت انجام آن را نداشته باشد. با این وجود در صورت ابتلا به روماتیسم مفصلی، بسیار مهم است که یک برنامه تمرین ورزشی روزمره داشته باشید، زیرا فعالیت منظم می‌تواند به جلوگیری از درد و خشکی و بهبود انعطاف‌پذیری کمک کند.
قبل از شروع ورزش‌ها، حتماً با متخصص روماتولوژیست خود و همچنین یک متخصص فیزیوتراپی یا کاردرمانی مشورت کنید. تیم درمانی شما اطمینان حاصل خواهد کرد که هر یک از حرکات ذکر شده در زیر با توجه به سابقه بیماری شما برای شما بی خطر است یا ممکن است آن‌ها حرکات جایگزینی را ارائه دهند که برای شما بهتر خواهد بود.
تست مفصل مچ دست: آیا یک دامنه‌ی حرکتی محدود شده، درد ناشی از روماتیسم مفصلی را بدتر می‌کند؟
این حرکت در اصل دامنه حرکت شما را ارزیابی می‌کند.
- بایستید یا بنشینید و هر دو پایتان روی زمین باشد. مچ و آرنج خود را در کنار هم قرار دهید به طوریکه قسمت داخلی ساعدهایتان به هم برسند.
- دستان خود را باز کنید تا کف دستان شما به سمت سقف باشد. سعی کنید کف دست و ساق دستتان شکل حرف “T” را تشکیل دهند.
تغییر حرکت: این یک حرکت پیشرفته است، بنابراین ممکن است نتوانید این حالت را کاملاً انجام دهید. اگر این‌گونه نیست، سعی کنید بازوهای خود را در جلوی خود بکشید، کف دست‌ها به طرف پایین باشد. انگشتان خود را به آرامی به سمت بالا خم کنید و آن‌ها را به سمت مچ بچرخانید. حرکت را با زور و فشار انجام ندهید نباید هیچ دردی احساس شود. ببینید تا چه حد می‌توانید این حرکت را ادامه دهید.
تست فشار گریپ دست: قدرت گریپ یا گرفتن دست شما چقدر است؟ آیا خشک بودن عضلات، درد را بدتر می‌کند؟
در ادامه، به یک توپ کوچک و نرم مانند یک توپ استرس، یک توپ پارچه‌ای یا ابری یا یک توپ فومی نیاز دارید. یک توپ تنیس خیلی بزرگ است، درحالی‌که یک توپ لاکورس یا گلف برای استفاده در این تمرینات خیلی محکم هستند. حتی می‌توانید از یک حوله اسفنجی یا فومی استفاده کنید. گزینه دیگر: توپ پلاستیکی، چه توپی که برای بازی بچه‌ها است و چه توپ مخصوص درمان توان‌بخشی این توپ‌ها فشرده یا خیلی سفت و سخت نیستند ، گرچه هزینه بیشتری دارند.
- یک توپ نرم را در دست راست خود نگه دارید.
- توپ را با فشاری آهسته و متوسط ۳ تا ۴ بار فشار دهید.
- دست را عوض کرده و این حرکت را تکرار کنید.
می توانید این تمرین را در طول روز انجام دهید. “به جای فشار دادن سریع و منقطع و رها کردن سریع، آن را به تدریجی و به آرامی بگیرید و رها کنید تا فشار و سختی به عضلات و مفاصل وارد نشود.”
یک نکته دیگر: سعی نکنید تعداد زیادی تکرار را یک‌باره انجام دهید. آن‌ها را در طول روز تقسیم کنید. به عنوان مثال، هر بار سه تا پنج تکرار، حداکثر ۱۰ تکرار در روز انجام دهید.
فشار دادن انگشتان و حرکات فشردگی برای کمک به کاهش درد روماتیسم فصلی دست
برای انجام این ورزش:
- یک توپ را در کف دست راست خود نگه دارید.
- انگشت سبابه (یا اشاره) خود را در بالای توپ قرار دهید.
- به آرامی فشار دهید، مطمئن شوید که انگشتتان بیش از حد فشرده نمی‌شود. اگر سطح انگشتتان بیشتر از حد مصاف و مسطح رود (همان‌طور که در تصویر می‌بینید)، یعنی خیلی زیاد پیش رفته اید.
- یک ثانیه نگه دارید. فشار را رها کنید
- انگشت خود را به آرامی در طول توپ بغلطانید تا نوک انگشت شما در بالای توپ باشد.
- با نوک انگشت خود را به آرامی فشار دهید. یک ثانیه نگه دارید و سپس فشار را رها کنید.
- حرکت را ۳ تا ۵ بار با انگشت اشاره خود تکرار کنید، و حرکت را بین نرمی سر انگشت و نوک انگشت خود تکرار کنید.
- با هر انگشت، از جمله انگشت شست، این حرکت را تکرار کنید. دست را عوض کنید و برای هر یک از انگشتان دست دیگر تکرار کنید.
نکته: مراقب باشید که به آرامی و با کنترل حرکت کنید. دست غالب شما احتمالاً از دست غیر غالب شما قوی‌تر خواهد بود.
حرکات ماساژ دست برای کاهش درد دست
برای انجام این ورزش :
- یک توپ نرم را روی یک سطح صاف و محکم مانند یک میز قرار دهید.
- جلوی میز بنشینید و مطمئن شوید شانه‌های شما کاملاً شل و آرام هستند.
- کف دست راست خود را روی توپ فشار دهید، حتماً شانه‌های خود را آرام نگه دارید.
- انگشتان خود را مستقیم و نه خیلی محکم بکشید. دست خود را نسبتاً آرام نگه دارید.
- فشار ملایم و راحتی را وارد کنید و به آرامی دست خود را حرکت دهید تا توپ به هر یک از نقاط کف دست برخورد کند ، از نقطه‌ی ۱ (در تصویر) شروع کرده و سپس به سمت نقطه ۲ در زیر انگشت اشاره حرکت کرده و به سمت نقطه ۵ بروید و دست‌ها را عوض کرده و حرکت را تکرار کنید.
توجه: اگر برایتان آسان‌تر است، می‌توانید به هر جهت که راحت‌تر باشد بروید. در صورت لزوم، می‌توانید از دست دیگر خود برای اعمال فشار ملایم استفاده کنید.
حرکات سریدن و حرکت شیاری برای تسکین درد روماتیسم مفصلی دست
برای انجام این ورزش:
- یک توپ نرم را روی یک سطح صاف و محکم مانند یک میز قرار دهید.
- جلوی میز بنشینید و اطمینان حاصل کنید که شانه‌های شما در کل حرکت آرام و شل هستند.
- با استفاده از دست راست خود ، توپ را از نقطه‌ی ۳ تا نقطه ۵ با یک حرکت چرخشی عقب و جلو بکشید و از فشار خفیف تا فشار متوسط استفاده کنید.
- در طول حرکت نوک انگشت میانی خود را روی میز نگه دارید و مطمئن شوید که دست شما باز است.
- تا ۳ تا ۴ دم و بازدم عمیق حرکت را ادامه دهید.
- دست را عوض کرده و این حرکت را تکرار کنید.
نکته: اطمینان حاصل کنید که توپ به خارج از محدوده ۳ و از نقطه ۵ حرکت نمی‌کند اگر توپ خیلی زیاد یا خیلی کم پیش می‌رود، می‌تواند انگشتان یا مچ را تحریک کند (اگر در این حین احساس خستگی دارید، بلافاصله حرکت را متوقف کنید). در صورت لزوم، می‌توانید از دست دیگر خود برای کنترل توپ استفاده کنید
عمل جراحی
هنگامی که درمان غیر جراحی نتیجه مطلوب را ارائه نمی‌دهد، ممکن است گزینه‌های مختلف جراحی در نظر گرفته شود، مانند جراحی فیوژن مفصل، جراحی تعویض مفصل یا برداشتن استخوان آرتروزی. گزینه مناسب درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله: محل و تعداد مفاصل درگیر؛ شدت بیماری؛ سایر شرایط و بیماری‌های دیگر؛ سن بیمار، اهداف، سطح فعالیت و ساختار محافظتی خانه. جراح ارتوپدی شما درمان‌های جراحی را با شما مرور خواهد کرد، و بررسی خواهد کرد که کدام یک بالاترین پتانسیل را برای تسکین طولانی مدت دردهای شما دارد و به شما امکان بازگشت به فعالیت عادی را می‌دهد.
پس از عمل جراحی، یک متخصص فیزیوتراپی مجرب به شما کمک می‌کند تا بهبود خود را به حداکثر برسانید. بسته به میزان جراحی و عوامل فردی، مدت‌زمان موردنیاز برای بهبودی متغیر خواهد بود. بیشتر افراد قادر به بازگشت به فعالیت‌های روزانه خود هستند، در غیر این صورت، تقریباً سه ماه پس از بازسازی کلی مفصل، به این هدف دست خواهند یافت.
