پاهای پرانتزی غالبا بیشتر در کودکان کم سن و سال دیده می‌شود که به تدریج پاهایشان صاف و به شکل عادی می‌شود. کاملا طبیعی است که کودکان در سالهای اول زندگیشان و با اولین قدم برداشتن‌ها پاهایشان پرانتزی باشد. این پرانتزی بودن پاها به مرور زمان برطرف می‌شود. با این وجود، شرایطی وجود دارد که می‌تواند باعث ناهم‌تراز شدن اندام‌های تحتانی شده و منجر به پرانتزی شدن پاها شود که به طور خود به خود برطرف نمی‌شوند. شایع‌ترین بیماری در کودکان که باعث پرانتزی شدن پاهایشان می‌شود بیماری بلانت یا نرمی استخوان است. این بیماری‌ها باعث رشد غیرطبیعی و نا همتراز شدن پاها می‌شوند. برای اطلاع از اینکه بهترین راه حل برای درمان پاهای پرانتزی فرزندتان چیست با یک متخصص ارتوپدی مشورت کنید.
هدف از درمان ژنوواروم:
- تطویل کردن لیگامان‌های متورم و عضلات داخلی پا
- تقویت و استحکام بخشیدن به ماهیچه سرینی بزرگ، ماهیچه سرینی میانه، ماهیچه دور کننده مفصل ران، ماهیچه کشنده نیام پهن، ماهیچه دوسر رانی، عضلات خارجی چهار سر ران، فیبولا ، سه سر ران و عضلات انگشتان پا.
- دستیابی به تعادل کافی در زانو به منظور کاهش بار روی مینیسک
- کسب حداکثری تقارن و تناسب
- پیشگیری از مشکلات احتمالی لگن
- پیشگیی از بروز ناهنجاری‌های ستون فقرات در صفحات ساژیتال و جلویی
- افزایش مقاومت بدن به هنگام ایستادن
- پیشگیری از بروز صدمات دیگر
- بهبود وضعیت پیاده‌روی
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی روش‌های درمان پای پرانتزی فرزندتان و یا رزرو نوبت در مرکز توانبخشی امید با شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۴ – ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ تماس حاصل فرمایید.
علل و درمان پای پرانتزی در کودکان
از رایج ترین علل پا پرانتزی بودن کودک موارد زیر شناخته شده است:
بیماری بلانت
بیماری بلانت دو نوع اصلی دارد: بیماری بلانت نوزادان و بلانت بزرگسالان. بیماری بلانت نوزادان به طور معمول در کودکان ۲ تا ۵ ساله تشخیص داده می‌شود اما بلانت بزرگسالی در اوایل نوجوانی ظهور می‌کند. همچنین یک نوع دیگر از بیماری بلانت به نام بلانت نوجوانی یا بلانت میانی وجود دارد که کمتر شایع است. این نوع بلانت در سنین بین نوزادی و نوجوانی مشاهده می‌شود.
بیماری بلانت نوزادی
بلانت نوزادی شرایطی است که باعث ایجاد پاهای پرانتزی در کودکان نوپا می‌شود. این نوع بلانت در پسران تقریباً دو برابر دختران شیوع دارد و اغلب در هر دو زانو اتفاق می‌افتد. این بیماری باعث بروز ناهنجاری‌هایی در صفحه رشد در قسمت بالای استخوان ساق پا یا همان تیبیا می‌گردد. تا به امروز علت این بیماری مشخص نیست اما آنچه مسلم است این است که بلانت نوزادی باعث کاهش رشد در (تنها) بخشی از صفحه رشد شده و رشد تیبیا یا استخوان ساق پا نامتقارن می‌شود. در نتیجه این اتفاق، استخوان ساق پا به سمت بیرون قوس پیدا می‌کند و قسمت بیرونی آن سریع‌تر از قسمت داخلی پا رشد می‌کند. اگرچه هنوز علت بیماری بلانت نوزادی مشخص نیست اما برخی از عواملی که می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشند عبارتند از:
- راه رفتن نوزاد در سنین کم
- چاقی و جثه بزرگ
- کودکان سیاه پوست یا هیسپانیک (اسپانیایی لاتین)
شرایط مختلفی وجود دارد که ممکن است شبیه به بیماری بلانت باشند از جمله پرانتزی شدن مداوم پاها که در کودکان کم سن و سال طبیعی است، راشیتیسم (نرمی استخوان) و سایر شرایط سیستمیک که می‌تواند منجر به غیرطبیعی شدن جثه کودک شود.
اگر چنانچه بیماری بلانت درمان نشود می‌تواند منجر به بروز ناهنجاری‌هایی در راه رفتن کودک و در نهایت مشکلات مفصل زانو از جمله پارگی منیسک و آرتروز زانو شود. بیشتر اوقات کودکان خردسال زیر ۴ سال، بدون نیاز به عمل جراحی معالجه می‌شوند تا مشخص شود که آیا این وضعیت ادامه خواهد کرد یا بصورت خودبخودی برطرف می‌شود. بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که برای کنترل و درمان این وضعیت از بریس استفاده شود اما تا کنون هرگز ثابت نشده است که آیا واقعا بریس می‌تواند بر روی روند بیماری تاثیر داشته باشد یا نه. برخی از پزشکان معتقدند بیمارانی که با بریس بهبود می یابند احتمالاً بدون استفاده از آن نیز می‌توانند بهبودی خود را بدست آورند.
اکرچه گزینه‌های جراحی به شکل قابل ملاحظه‌ای متفاوت هستند اما معمولاً استفاده از جراحی برای کودکان مبتلا به بیماری پیشرونده بلانت در سنین بالاتر از ۴ سال توصیه می‌شود. غالبا برای اصلاح بدشکلی پیش آمده، استخوان پا شکسته و بریده می‌شود (استئوتومی ) و سپس دوباره همتراز شده و در یک موقعیت جدید قرار می‌گیرد. در واقع، در موقعیت جدید پا بیش از حد اصلاح می‌شود و پزشک امیدوار است که پس از اتمام رشد، پای کودک راست شود. تعیین چگونگی تنظیم مجدد پا کاری چالش بر‌انگیز است و توسط یک جراح با تجربه در زمینه درمان بیماری بلانت صورت می‌گیرد.
بیماری بلانت نوجوانی
درست است که بیماری بلانت نوجوانی مشترکات زیادی با بلانت نوزادی دارد اما تفاوت‌هایی نیز با هم دارند. می‌توان گفت که بلانت نوجوانی تقریباً همیشه نتیجه چاقی بیش از حد است و امروزه باتوجه به مشکل افزایش وزن کودکان، این بیماری نیز روز به روز شایع‌تر می‌شود. اگرچه هنوز علت دقیق آن کاملاً معلوم نیست اما گمان می‌رود بلانت نوجوانی ناشی از آسیب‌دیدگی صفحه رشد بر اثر افزایش وزن بدن باشد که صفحه رشد قادر به تحمل آن نیست.
بنظر نمی‌رسد که استفاده از بریس در درمان بیماری بلانت نوجوانی موثر باشد لذا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در واقع، عمل جراحی یک راه‌کار اصولی و استاندارد برای درمان پاهای پرانتزی در نوجوانان است که به دلیل بیماری بلانت نوجوانی ایجاد شده‌اند. شایع‌ترین عمل جراحی برای درمان این وضعیت، شکستن استخوان پا و تنظیم مجدد آن است با این تفاوت که در این جراحی نیازی به اصلاح و همترازی بیش از حد مانند بلانت نوزادی نیست. علاوه بر این، برخی از جراحان به روشی به نام اپیفیزیودز از طریق تخریب استخوان طرف سالم رشد آن را متوقف می‌کنند در نتیجه رشد این قسمت از پا کمتر می‌شود.
عامل پای پرانتزی کودک: نرمی استخوان وکمبود ویتامین دی
راشیتیسم یا نرمی استخوان یک بیماری استخوانی قابل پیشگیری است که باعث ضعف و نرم شدن استخوان‌ها می‌شود. اگر استخوان‌های کودکی نرم باشد این استخوان‌ها به راحتی خم شده و ظاهری غیرطبیعی پیدا می‌کنند. از آنجا بیماری نرمی استخوان تنها در استخوان‌های در حال رشد رخ می‌دهد بنابراین بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال شایع است هرچند گاهی ممکن است که نوجوانان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. بیشترین شیوع راشیتیسم زمانی اتفاق می‌افتد که کودک به سرعت در حال رشد باشد. بیماری نرمی استخوان معمولاً به دلیل کمبود ویتامین D ایجاد می‌شود مخصوصا اگر میزان کلسیم یا فسفات کودک کم باشد. کلسیم و فسفات مواد معدنی هستند که بیشتر در شیر و لبنیات وجود دارد و مصرف آنها برای داشتن استخوان‌های سالم و قوی بسیار حائز اهمیت هستند.
بیماری نرمی استخوان یک بیماری شایع نیست. فاکتورهای خطر ابتلا به نرمی استخوان مانند عوامل خطر ابتلا به کمبود ویتامین D است. گاهی نیز نرمی استخوان یک منشا ژنتیکی و وراثتی دارد اما خیلی نادر است. بعضی اوقات مشکلات کلیوی با اثر گذاشتن بر روی کنترل ویتامین D، کلسیم و فسفات بدن باعث ابتلا به نرمی استخوان می‌شود. کودکانی که نرمی استخوان دارند احتمالا شکل پاهای آنها غیرطبیعی است و غالبا به شکل پرانتزی یا زانوی ضربدری است. زانوهای ضربدری قبل از دو سالگی و یا دور و بر چهار سالگی شکل می‌گیرند.
نوزادان و کودکانی که دچار نرمی استخوان می‌شوند غالباً بدخلق و زودرنج هستند زیرا استخوان‌های آنها بسیار دردناک است. بعضی اوقات نوزادان مبتلا به نرمی استخوان دارای علائم سطح بسیار پایین کلسیم مانند گرفتگی عضلات یا تشنج هستند. تشنج ناشی از کلسیم پایین بیشتر در کودکانی که کمتر از یک سال سن دارند اتفاق می‌افتد. البته این بدان معنی نیست که کودکان بزرگتر از این بدان مبتلا نمی‌شوند!
درمان و پیشگیری از ریکتز (نرمی استخوان) در کودکان
اگرچه معمولاً بیماری ریکت یا نرمی استخوان ناشی از کمبود ویتامین D است اما با این حال بیشتر کودکانی که کمبود ویتامین D دارند بدان دچار نمی‌شوند. بیماری ریکتز بیشتر در نوزادان و کودکانی اتفاق می‌افتد که بسیار کم لبنیات مصرف می‌کنند و همچنین در نوزادانی که به مدت طولانی و بدون استفاده از غذاهای مکمل (۴ تا ۶ ماهگی) تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند. می‌توان با رعایت نکات زیر از مبتلا شدن نوزادانی (یا جنین) که در معرض خطر کم ویتامین D هستند جلوگیری کرد:
- اطمینان از اینکه زنان در طول بارداری ویتامین D کافی دریافت می‌کنند.
- شناسایی کودکانی که در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین D هستند (نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند و حداقل یک عامل خطر دیگر از جمله پوست تیره دارند) و شروع مصرف مکمل‌های ویتامین دی با IU 400 بصورت روزانه از بدو تولد تا حداقل یک سالگی
- دادن غذاهای کمکی به نوزادان در سن چهار تا شش ماهگی
- شناسایی و درمان نوزادان مبتلا به کمبود ویتامین D
- قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به منظور پیشگیری از کمبود ویتامین دی
- کسب اطمینان از وجود کلسیم و فسفات کافی در رژیم‌های غذایی کودکان و نوجوانان (هر روز دو تا سه وعده لبنیات). این افراد باید روزانه یک وعده لبنیات شامل یک لیوان شیر یا یک پیاله ماست یا یک تکه پنیر مصرف کنند. در مواردی کودک به لبنیات حساسیت دارد می‌توانید در مورد گزینه‌های جایگزین با پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کنید.
مصرف غذاهای دارای ویتامین D در رژیم غذایی کودک می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به بیماری نرمی استخوان موثر باشد. غذاهای دارای ویتامین D شامل ماهی‌های تازه چرب (مثل ماهی سالمون، شاه ماهی، ماهی خال مخالی و ساردین)، جگر، برخی قارچ‌ها و زرده تخم مرغ است. برخی غذاها دارای افزودنی‌های ویتامین D شامل مارگارین و برخی از غلات صبحانه یا لبنیات است.
با این حال، غذاهای کمکی تنها مقدار کمی (۱۰ درصد یا کمتر) از نیاز روزانه ویتامین D را برای بیشتر افراد استرالیا تأمین می‌کنند. در واقع، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب بهترین راه برای جبران کمبود ویتامین دی است.
پای پرانتزی کودک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک از شما در مورد رشد و تغذیه کودک و اینکه آیا سابقه خانوادگی ابتلا به ریکتز یا دیسپلازی اسکلتی یا همان کوتولگی در خانواده شما وجود دارد یا نه، می‌پرسد. سپس پزشک مفاصل ران، زانوها و پاهای نوزاد را معاینه می‌کند و حرکات و همترازی پاها را با دقت بررسی می‌کند. به هنگام معاینه، پزشک نوزاد را یک بار بر روی شکم و یک بار بر روی پشت دراز می‌کند تا بتواند تراز “پیچ‌خوردگی” پاها را مشاهده کند. پیچ‌خوردگی داخلی استخوان ران (استخوان فمور) به همراه با پیچ‌خوردگی بیرونی استخوان درشت نی (استخوان ساق پا) می‌تواند باعث ایجاد زانوهای ضربدری شود. پس از آن که نوزاد به پشت دراز کشید پزشک پاهای وی را کنار هم جفت می‌کند تا فضای بین آنها را تعیین کند. پس از آن، پزشک به کودک شما می‌گوید که اندکی راه برود و یا بدود. در بسیاری از موارد، به خصوص در کودکان نوپا و کم سن و سال، تنها معاینه کامل بدنی کفایت می‌کند. گاهی نیز شاید لازم باشد که پزشک عکسبرداری از پای کود را تجویز کند. به کمک عسکبرداری با اشعه ایکس می‌توان بیماری بلانت یا راشیتیسم را تشخیص داد. اگر چنانچه کودک شما بیش از دو سال و نیم سن داشته باشد و یا یکی از پاهای وی بیشتر از پای دیگر پرانتزی باشد در این صورت ممکن است که پزشک عکسبرداری از پا را تجویز کند. پس از آمدن جواب عکسبرداری، اگر پزشک احتمال دهد که کودک به نرمی استخوان مبتلا شده است برای تشخیص دقیق‌تر انجام آزمایش خون را تجویز می‌کند.
