یکی از شایع‌ترین دلایل درد پا یا مچ پا، تاندونیت یا التهاب تاندون‌ها است. ماهیچه‌های پا، کف پا و مچ پا توسط تاندون‌هایی که ساختارهای مستحکم مانند طناب دارند، به استخوان متصل می‌شوند. تاندونیت شامل التهاب اطراف تاندون میباشد. در این وضعیت، شما با انجام فعالیت دچار درد خواهید شد و معمولاً با استراحت از بین می‌رود.
شایع‌ترین انواع تاندونیت پا و مچ پا عبارت‌اند از: تاندونیت آشیل، تاندونیت تیبیال خلفی، تاندونیت پرونئال، تاندونیت فلکسور و تاندونیت اکستانسور. اقدامات خود مراقبتی معمولاً طی چند هفته این آسیب ها را بهبود می‌بخشد. در ادامه به درباره اینکه چه چیزی باعث ایجاد التهاب تاندون پرونئال می‌شود، چه زمانی به پزشک مراجعه کنید و چگونه از تاندونیت پرونئال پا و مچ پا جلوگیری کنید خواهیم پرداخت.
علائم تاندونیت پرونئال مچ پا ممکن است همانند سایر شرایط شدیدتر باشد. اگر در پا یا مچ پا درد دارید که با استراحت از بین نمی‌رود یا با گذشت زمان بدتر می‌شود، به پزشک مراجعه کنید. آزمایشات تصویربرداری ممکن است برای رد یا تأیید تاندونیت پا لازم باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت در کلینیک سلامت امید با شماره تلفن‌های ۰۲۱۸۸۸۹۸۴۴۴ – ۰۹۱۰۷۸۰۳۱۵۵ تماس حاصل فرمایید.
تاندون‌های پرونئال
تاندون‌های پرونئال تاندون‌هایی هستند که عضلات قسمت بیرونی عضله‌ی پشت ساق پا را به پا متصل می‌کنند. دو عضله بزرگ پرونئال (پرونئوس برویس و پرونئوس لانگوس ) در قسمت بیرونی ساق، درست در مجاورت عضلات پشت ساق پا قرار دارند. ماهیچه‌ها توسط تاندون‌ها به استخوان متصل می‌شوند، که البته در امتداد قسمت بیرونی مچ پا قرار دارند و به پا متصل می‌شوند.
عضلات پرونئال در برگرداندن کف پا به سمت بالا نقش مهمی دارند. یعنی حرکت تکان دادن پا به سمت خارج از مچ پا. در راه رفتن نرمال، حرکت عضلات پرونئال توسط ماهیچه‌هایی که پا را معکوس می‌کنند متعادل می‌شود (حرکت دادن پا از ناحیه مچ پا به سمت داخل). دو تاندون پرونئال ارتباط بسیار نزدیکی با هم دارند. در واقع، یکی از آن‌ها در بالای دیگری درست در پشت فیبیولا قرار دارد. تصور می‌شود این رابطه نزدیک در بروز برخی از مشکلاتی که در تاندون‌های پرونئال ایجاد می‌شود نقش دارد، زیرا آن‌ها در پشت قوزک روی هم مالیده می‌شوند.
چه عواملی باعث التهاب تاندون پرونئال می‌شود؟
تاندونوپاتی یا تاندونیت پرونئال یک صدمه‌ی ناشی از استفاده‌ی بیش از حد است که منجر به درد در ناحیه پشت پا یا قسمت بیرونی ساق پا می‌شود. این عارضه در ورزشکاران و دوندگان شایع است و می‌تواند ناشی از افزایش ناگهانی تمرین یا فعالیت بدنی مانند پیاده‌روی، دویدن یا پرش باشد. سایر علل التهاب تاندون پرونئال عبارت‌اند از:
- تمرین نادرست می‌تواند باعث ایجاد تاندونوپاتی پرونئال شود، بنابراین پوشیدن کفش‌های نامناسب نیز ممکن است در برزو این عارضه نقش داشته باشد.
- همچنین ممکن است در افرادی که عدم تعادل عضلات دارند، تاندونیت پرونئال مشاهده شود. در این شرایط یک عضله از سایر عضلات قوی‌تر است و باعث کشیده شدن تاندون پرونئال و ایجاد التهاب تاندون می‌شود. همچنین این وضعیت ممکن است در افرادی که قوس کف پا دارند، رخ دهد.
علائم التهاب تاندون پرونئال چیست؟
التهاب تاندون پرونئال، می‌تواند حاد باشد به این معنی که علائم با گذشت زمان به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و یا مزمن باشد. البته در هر دو شکل التهاب تاندون پرونئال ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- درد در پشت مچ پا که در طول فعالیت بدتر می‌شود
- درد و ناراحتی هنگام چرخاندن پا به داخل یا خارج
- احساس گرمی در نواحی پشت یا بیرونی پا
- تورم در پشت یا قسمت بیرون پا
- ناپایداری مچ پا هنگام تحمل وزن روی پا
در صورت عدم درمان، به مرور زمان بافت اسکار برای محافظت از تاندون پرونئال آسیب‌دیده تشکیل می‌شود. این بافت تاندون را ضعیف می‌کند و باعث پارگی بیشتر می‌شود.
التهاب تاندون پرونئال چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر دچار درد پشت پا یا پایین پا هستید، پزشک با فشار دادن نقاط مختلفی از کف پای شما آن را معاینه کرده تا در تا ببیند در چه جاهایی درد وجود دارد. در بعضی موارد ، پزشک ممکن است شما را به این موارد ارجاع دهد:
- عکسبرداری رادیولوژی – برای دیدن مشکلات استخوانی دیگر که می‌تواند باعث درد شود
- ام آر آی – با استفاده از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تصویری دقیق از پا ایجاد می‌کند که می‌تواند تغییرات و آسیب‌دیدگی‌های ظریف در تاندون پاتلار را نشان دهد
- سونوگرافی – از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از پای شما استفاده می‌شود که می‌تواند هر گونه تورم یا بافت اسکار غیرطبیعی در تاندون پرونئال را نشان دهد.
درمان تاندونیت یا التهاب تاندون پرونئال
اصل کلی برای درمان تاندونیت پا و مچ پا، استراحت دادن محل آسیب است تا بدن بتواند آن را بهبود بخشد. این کار معمولاً هفته‌ها تا ماه‌ها طول می‌کشد.
بهترین روش‌های درمان تاندونیت یا التهاب تاندون پرونئال شامل موارد زیر میباشد. قبل از شروع درمان با پزشک خود مشورت کنید:
داروها
هدف اصلی درمان دارویی، تسکین درد، بازیابی مکانیک‌ها و بازگشت بیمار به سطح مشارکت در فعالیت‌های موردنظر است. بیماران مبتلا به تاندونیت پرونئال را می توان با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) و کاهش سطح فعالیت، به‌منظور تسکین درد، درمان کرد. شواهد کافی در مورد تأثیر استفاده از کورتیکواستروئید وجود ندارد. همچنین، استفاده از گوه‌های جانبی پاشنه می‌تواند به مدیریت موارد خفیف تاندونیت پرونئال کمک کند.
مدیریت و درمان با فیزیوتراپی
درمان التهاب تاندون پرونئال شامل برنامه حرکات کششی، تقویتی، موبیلیزاسیون (حرکت دستی) و درمان دستی، تمرینات تقویت کننده و متعادل کننده ، استفاده از یخ، استفاده از بریس مچ پا یا تیپیگ و نوار کشی در حین ورزش‌های تماسی است. اگر علائم شدید باشد، گچ گرفتن ناحیه و بی‌حرکت سازی با چکمه‌ی ROM به مدت ۱۰ روز تجویز می‌شود. پس از برطرف شدن علائم، بیمار یک برنامه توان‌بخشی را همراه با افزایش تدریجی فعالیت شروع می‌کند تا به سطح کاملی از فعالیت برسد. سایر درمانهای توصیه شده در فیزیوتراپی به شرح زیر می‌باشند:
- استفاده از سکوی بیومکانیکی مچ پا (BAPS) ، ماساژ اصطکاکی بافت عمیق، تحریک الکتریکی اولتراسوند نیز می‌تواند در برنامه‌ی فیزیوتراپی گنجانده شوند.
- همچنین از شاک ویو تراپی (ESWT)، طب سوزنی برای درمان التهاب تاندون پرونئال استفاده می‌شود.
- شواهدی در مورد استفاده از روش درمان دستی وجود دارد، علی الخصوص حرکت جانبی دست روی استخوان پاشنه پا یا کالکانئال: برای حرکت دادن استخوان پاشنه سمت چپ، بیمار به پهلوی چپ قرار می‌گیرد درحالی‌که استخوان پاشنه از میز آویزان است. پا در حالت خنثی نگه‌داشته می‌شود و تالوس استخوان قاب قوزک پا ثابت نگه داشته شده است و درمانگر عمل کشش از قسمت وسط به کناره‌ها را انجام می‌دهد (در یک حالت عرضی)
حرکات کششی برای تقویت و کاهش درد التهاب تاندون پرونئال
این تمرینات را هنگامی می‌توانید شروع کنید که بتوانید روی پای مصدومتان بایستید در حالی که پاشنه‌ی پا روی زمین قرار دارد و بتوانید وزن کامل خود را به طور یکسان بر روی هر دو پا وارد کنید.
کشش با حوله
روی یک جای سفت بنشینید و پای مصدوم خود را در مقابل تان صاف بکشید. حوله‌ای را در اطراف انگشتان پا و توپی کف پای خود حلقه بزنید و حوله را به سمت بدن خود بکشید و پا را مستقیم نگه دارد. این حالت را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس استراحت کنید. این تمرین را ۳ بار تکرار کنید.
اگر با استفاده از حوله کشش زیادی احساس نمی‌کنید، می‌توانید تمرینات زیر را امتحان کنید.
کشش ماهیچه پشت ساق پا در حالت ایستاده
در مقابل دیوار بایستید و دستان خود را روی دیوار قرار دهید. پای مصدوم خود را عقب نگه‌دارید درحالی‌که پاشنه‌ی پا کاملاً روی زمین باشد. پای دیگر را با خم شدن زانو به جلو نگه دارید. پای عقب خود را کمی به سمت داخل بچرخانید (گویی انگشتانتان به داخل خمیده شده). به آرامی به دیوار تکیه دهید تا در پشت ساق پای خود کششی احساس کنید. کشش را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. به موقعیت شروع بازگردید. حرکت را ۳ بار تکرار کنید. این تمرین را هر روز چندین بار انجام دهید.
کشش ماهیچه نعلی یا عضله سولئوس در حالت ایستاده
در مقابل یک دیوار بایستید و دست‌هایتان را روی دیوار در ارتفاع سینه قرار دهید. پای مصدوم خود را به عقب برده در حالی که پاشنه‌ی پا روی زمین نگه داشته شده است. پای دیگر را با خم شدن زانو به جلو نگه دارید. پای عقب خود را کمی به سمت داخل بچرخانید (گویی انگشت تان به داخل چرخیده است). زانوی عقب خود را کمی خم کرده و به آرامی به دیوار تکیه کنید تا زمانی که احساس کشیدگی در پشت ساق پای مصدوم خود کنید. کشش را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. به موقعیت شروع بازگردید. حرکت را ۳ بار تکرار کنید
کشش تاندون آشیل
روی پنجه پا (بیشتر روی توپی زیر انگشتان پا) بر روی یک پله بایستید. پاشنه ی پاهای خود به طرف پله‌ی عقبی، پایین‌تر بکشید تا جایی که یک حساس کشش در قوس کف پای خود داشته باشید. این موقعیت را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس استراحت کنید. این حرکت را ۳ بار تکرار کنید.
عمل جراحی برای پارگی تاندون پرونئال
پارگی تاندون‌های پرونئال غیرمعمول است و تقریباً همیشه در تاندون پرونئوس برویس رخ می‌دهد. تصور می‌شود که این پارگی‌ها درنتیجه دو مشکل در تاندون است. یک مسئله خون‌رسانی است. پارگی پرئونوس برویس تقریباً همیشه در منطقه پر مایع رخ می‌دهد که خون‌رسانی وجود دارد و بنابراین تغذیه رسانی به تاندون ضعیفت تر است. مسئله‌ی دیگر، ارتباط تنگاتنگ دو تاندون پرونئوس بریوئس و تاندون پرونئوس لانگوس است که باعث می‌شود پرونئوس بریوئس بین تاندون پرونئوس لانگوس و استخوان گیر کند.
بسیاری از پزشکان سعی می‌کنند با همان درمان‌هایی که در بالا برای التهاب تاندون ذکر شده، پارگی‌های تاندون پرونئال را درمان کنند. متأسفانه، بسیاری از این بیماران بهبودی پایداری از علائم را پیدا نمی کنند ، بنابراین ممکن است عمل جراحی ضروری باشد. دو روش جراحی برای پاری تاندون پرونئال وجود دارد:
- ترمیم و دِبریدمان تاندون: در طی دبریدمان تاندون، تاندون آسیب دیده و بافت التهابی اطراف آن برداشته می‌شود. پارگی تاندون قابل ترمیم است و تاندون “مسطح” می‌شود و شکل طبیعی خود را بازیابی می‌کند. دبریدمان و ترمیم تاندون در مواقعی که کمتر از ۵۰٪ تاندون پاره شود، مؤثر است
- تاندون دوزی: یک تنودیسس یا تاندون دوزی روشی است که در آن تاندون آسیب دیده به تاندون طبیعی دوخته می‌شود. در این حالت، قسمت آسیب دیده پرئونوس برویس (معمولاً چند سانتی متر) برداشته می‌شود، و انتهای سمت چپ آن به تاندون پرئونوس لانگوس مجاور دوخته می‌شود. این عمل برای پارگی‌هایی که بیش از ۵۰٪ از تاندون را درگیر می‌کنند، توصیه می‌شود.
بهبودی بعد از عمل بسته به نوع جراحی انجام شده، شامل چند هفته بیحرکتی و محدود کردن تحمل وزن است. بعد از یک دوره استراحت و بی‌تحرکی، می‌توان فیزیوتراپی را شروع کرد. بسته به میزان و شدت جراحی، زمان کل بهبودی معمولاً ۶ تا ۱۲ هفته است. خطرات جراحی شامل عفونت، خشکی و درد مداوم است. طبق آمار، این عمل جراحی بسیار موفقیت‌آمیز است، درحالی‌که بیماران میزان موفقیت ۸۵-۹۵٪ را نشان می‌دهند.
