مقدمه
اگر انحنای کمر در هر ناحیه از آن بیش از حد طبیعی شود، منجر به بیماری هایی نظیر لوردوز (گودی کمر) و اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) می شود که به کمردردهای شدید و همچنین بدشکلی های ظاهری منجر می شود. جهت رفع گودی کمر این عارضه راه های مختلفی از قبیل بریس، ارتز، حرکات اصلاحی و ورزش وجود دارد که در زیر به توضیح آنها پرداخته ایم.
تعریف
لوردوز ( گودی کمر) انحنای زیاد ستون فقرات به سمت جلو است. قوس کمر بیش از حد کمر موجدار نیز نامیده میشود. سه نوع انحنای ستون فقرات ممکن است در افراد ایجاد شود:
اسکولیوز– انحنای دروطرفه (به سمت طرفین بدن) که همیشه غیر طبیعی است
لوردوز– انحنا به سمت داخل در ستون فقرات کمری در بالای باسن
کیفوز– انحنا به سمت بیرون که به طور معمول در ستون فقرات دیده میشود اگر کیفوز بیش از حد باشد باعث دور شدن شانه ها از یکدیگر میشود.اگر لوردوز بیش از حد باشد پشت موج دار ایجاد میشود که باعث میشود باسن برجسته تر به نظر بیاید.
کودکان مبتلا به لوردوز شدید زمانی که یک سطح صاف تکیه داده اند فضای زیادی در پشت گودی کمر خود دارند. لوردوز اگر انعطاف پذیر باشد نگرانی برای ان وجود ندارد ولی اگر حرکتی نداشته باشد نیاز به مداخله درمانی دارد.قطعه های کمری و گردنی ستون فقرات معمولا یک انحنای طبیعی از نوع لوردوز دارند . شیب قدامی لگن عامل اصلی گودی یا قوس زیاد کمر است. بیماران مبتلا به لوردوز اغلب قوس قابل مشاهده ای در پشت خود دارند به طوری که فرم کمر انها به حالت cشکل دیده میشود.
در افراد مبتلا به لوردوز به نظر میرسد شکم و باسن از یکدیگر دور شده اند . در برسی بیمارمبتلا به لوردوز از بیمار خواسته میشود به پشت بخوابد و دست خود را از پشت انحنای کمر عبور دهد اگر فضای زیادی بین کمر و دست ها باشد فرد به لوردوز مبتلا است.
انواع لوردوز
لوردوز میتواند در جوانان و سالمندان هردو رخ دهد. لوردوز به دلایل مختلف ایجاد میشود و میتواند در هر بیمار متفاوت باشد. ۵ نوع اصلی از قوس وجود دارد:
۱.لوردوز وضعیتی
این حالت اغلب زمانی رخ میدهد که وزن اضافی به عضلات پشت فشار وارد کرده و در صورتی که عضلات پشت و شکم ضعیف باشند ستون مهره ها را پشتیبانی نمی کنند و باعث میشود کمر به سمت جلو انحنا پیداکند.
۲.لوردوز مادزادی یا بر اثر ضربه
اسیب ها میتوانند به مفاصل ستون مهره ها فشار وارد کنند و حتی باعث شکستن مهره ها شوندو در ستون مهرها در قسمت پائینی ان ایجاد درد کنند.این حالت در کودکان در اثر تصادف با ماشین و یا سقوط از ارتفاع میتواند رخ دهد.همچنین میتواند این ضربات در اتصالات بین مهره ای اسیب وارد کند و با ادامه فشار بر این اتصالات سرخوردگی مهره ایجاد می شود و یک اسپاندیلولیسیس (سر خوردن مهره ها روی هم و شکستگی بین مهره ای) ایجاد شود. در هر صورت شکستگی به هر دلیلی که باشد نیاز به استراحت دارد و الا در طول زمان مهره ها میتوانند به جلو لغزش پیدا کنند و اعصاب را تحت فشار قرار دهند.و این حالت میتواند به درد، بی حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف و اختلال در عملکرد پا منجر شود.
۳.هیپر لوردوزی بعد از جراحی لامینکتومی
لامینکتومی یک عمل جراحی است در آن بخش هایی از مهره (استخوان ستون فقرات) برای دسترسی به طناب و یا عصب ریشه های نخاعی حذف میشود . هنگامی که این عمل بر سطوح زیادی از ستون مهر ها انجام شود با عث عدم ثبات ستون مهره ها و انحنای بیش از حد میشود. این مشکل در بزرگسالان شایع نیست و بیشتر درکودکان مبتلا به تومور نخاعی پس از عمل جراحی برای برداشتن تومور اتفاق می افتد.
۴.لوردوز عصبی – عضلانی
این نوع لوردوز شامل بسیاری از اختلالات است که میتواند به انواع مشکلات ستون فقرات منجر شود و برای هر یک از اختلال های مختلف گزینه های مختلف درمانی وجود دارد.
۵. لوردوز ثانویه به دلیل انقباض مفصل ران
این گروه از بیماران به دلیل انقباض مفصل ران ستون فقراتشان به خارج از محور کشیده میشود. این انقباض میتواند به دلایل مختلف از جمله عفونت، آسیب و یا مسائل مربوط به عدم توازن عضلانی باشد.
علت ها و دلایل
لوردوز باعث میشود باسن برجسته تر به نظر برسد و کودکان مبتلا به لوردوز فضای قابل توجهی در پشت خود در زیر کمر دارند.
برخی از کودکان قوس برجسته ای در پشت خود دارند که با رشدشان رفع میشود و به ان لوردوز خوش خیم نوجوان گفته میشود.
اسپوندیلولیستزی ممکن است به لوردوز منجر شود
• این یک بیماری است که در آن استخوان (مهره) در ستون فقرات از موقعیت خود جابجا میشوند یا به اصطلاح مهره ها روی هم سرمی خورند. افراد ممکن است با این حالت متولد شده باشند و با ورزش های خاص مانند ژیمناستیک یا با ورم مفاصل این بیماری پیشرفت کرده باشد.
دیگر علت گودی کمر که کمتر در ایجاد لوردوز شایعند عبارتند از :
- Achondroplasia یک اختلال رایج رشد استخوان است که باعث کوتاه قدی میشود
- دیستروفی عضلانی یا زوال عضلات
- چاقی
- التهاب دیسک ها
- قوس نوجوانان خوش خیم
- کیفوز یا قوز
- سفت شدن عضلات پشتی
- چربی احشایی بیش از حد
- بارداری
- نرمی استخوان ها
علائم
معمولا بیماران مبتلا به لوردوز هیچ علامتی به جز انحنای اغراق آمیز ستون فقرات ندارد. سایر علائم گودی کمر که ممکن است با توجه به شدت انحنای ظاهر می شود:
- پشت C-شکل زمانی که از جنبه های جانبی دیده می شود، با برجسته تر بودن باسن
- شکاف بزرگ بین کمر و کف زمانی که به پشت تکیه داده میشود
- درد و احساس ناراحتی در کمر
- مشکلات در حال حرکت
- درد در پشت.
- درد ممکن است به پاها گسترش یابد
- تغییرات در روده و مثانه، هر چند بسیار نادر است.
- اگر بیمار دارای مشکلات دیگر همراه با قوس است ، بیمار ممکن است دیسپلازی تکاملی لگن، دیستروفی عضلات یا مشکلات عصبی و عضلانی را تجربه کنند.
تشخیص
برای تشخیص لوردوز، دکتر ممکن است سابقه پزشکی بیمار را بگیرد و یک معاینه فیزیکی انجام دهد.تاریخچه پزشکی شامل مسائل مربوط به اینکه چه زمانی انحنا قابل توجه شد،اگر در حال بدتر شدن است ایا به نظر میرسد مقدار انحنا تغیر کرده است . در طول معاینه از بیمار خواسته میشود به جلو خم شود تا انعطاف پذیری و یا ثابت بودن لوردوز و چگونگی محدوده حرکت ان بررسی شود و ممکن است دکتر ستون فقرات را برای تشخیص اختلالات لمس کند.
ممکن است دکتر در صورتی که فرد دچار درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی، اسپاسم و یا ضعف عضلانی، احساس در دستها و پاها و یا تغییرات در کنترل روده یا مثانه باشد، یک ارزیابی عصبی انجام دهد.و ممکن است سایر ازمایشات ازجمله عکس برداری از کل ستون مهرها یا منطقه اتصال ستون فقرات به لگن را انجام دهد.
درمان
کمربند های طبی بریس ارتز
این نوع درمان گودی کمر اغلب برای درمان افزایش انحنای طرفین یا انحنا به سمت عقب ستون مهره ها در بیماران نابالغ انجام میشود. این کمربند ها برای اسکولیوز متوسط یا کیفوز غیر طبیعی توصیه می شود. انواع مختلفی از کمربند ها برای جلوگیری از افزایش انحنای ستون مهره ها که در رشد نوجوانان ایجاد میشود وجود دارد. این کمربند ها به عنوان یک پشتیبان برای جلوگیری از افزایش انحنای ستون مهره ها در رشد اسکلتی عمل میکنند . این کمربند ها ستون مهره ها را صاف نگه نیمی دارند و همواره از افزایش انحنای ستونمهرها جلوگیری نمیکنند با این حال در متوقف کردن پیشرفت انحنا در درصد قابل توجهی از نوجوانان های نابالغ مؤثر است.
چه موقع درمان با کمربند طبی موثر است
- در صورت تشخیص زودهنگام در حالی که بیمار هنوز در حال رشد است
- انحنای خفیف تا متوسط
- بررسی منظم توسط جراح ارتوپد
- کمربند به خوبی نصب شده باشد
- همکاری بیمار و حمایت خانواده
- استفاده در فعالیت های عادی، از جمله ورزش، آموزش رقص، و دو و میدانی،
ورزش
شما میتوانید درد کمر ناشی از لوردوز شدید را با انجام تمرینات ورزشی کاهش دهید.بارزتزین فاکتور مسئول لوردوز تجمع شدید چربی در اطراف شکم و وضعیت های بد بدنی شما هستند. پزشکان و فیزیوتراپیست ها تعدادی از تمرینات ورزشی را برای کاهش چربی بدن به شما توصیه میکنند که باعث تصحیح وضعیت شما و تقویت ماهیچه های شکم میشود. همچنین میتوانید تمرینات کششی مختلفی را ترکیب کنید. مفصل ران خود را بکشید و دردر را کاهش دهید این حالت را برای بیش از ۳۰ دقیقه انجام ندهید توجه داشته باشید که شما نمی خواهید درد اضافی حاصل از اسیب به ماهیچه ها را به خود وارد کنید.
برخی حرکات اصلاحی مفید برای گودی کمر
حرکت بلند کردن باسن
رو به زمین بخوابید به طوری که مفصل ران شما روی گودی بالشتک قرار بگیردبه طوری که زاویه خلفی لگن شما با قوس بالشتک در یک راستا قرار میگیرند.سپس یکی از پاها را از زمین حدود ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر از زمین بلند کنید بدون اینکه کمر را خم کنید . سپس پا را به زمین بگذارید و این حرکت را برای هر دو پا ۱۰ بار تکرار کنید.
کشش مفصل ران درحالتی که مفصل خم شده
زانوی راست خود را بر روی بالشتک قرار داده به طوری که پای چپ جلو و کف پای چپ بر روی زمین باشد. زاویه خلفی لگن را با استفاده از ماهیچه های شکم و باسن طوری نگه دارید که لگن به سمت بالا و جلو قرار گیرد . باسن خود را منقبض کنید.دست راست را برای افزایش کشش در مفصل ران بالا ببرید . زاویه خلفی باسن را نگه دارید و باسن را در حال انقباض نگه دارید. این موقعیت را برای هر طرف به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید.
انقباض و استراحت عضله راست رانی
مانند تمرین قبلی زانوی پای راست خود را بر روی بالشتک قرار داده و کف پای چپ خود را روی زمین قرار دهید پای راست خود را از عقب بلند کنید و ان را در امتداد مرکز باسن خود نگه دارید . از عضلات شکم و باسن خود استفاده کنید و درنظر داشته باشید که باسن در حالت انمقباض باشد.شما باید یک کشش در پا و ران چپ خود احساس کنید. کشش را برای ۲ تا ۳ ثانیه نگه دارید . سپس پای راست خود را با دست به طرف عقب فشار دهید تا عضله راست رانی منقبض شود . این انقباض را برای مدت ۲ تا ۳ ثانیه نگه دارید .سپس پا را شل کنید تا کشش کم شود . این کشش و استراحت را برای ۲ تا ۴ بار در هر دو پا انجام دهید.
فشار آوردن به سمت پائین
پشت بالشتک باستید و خود را به پاین بکشید به طوری که کف هر دو دست بر روی بالشتک باشد. اگر برای رسیدن به پائین مشکلی دارید زانوی خود را خم کنید. به ارامی به بالشتک فشار اورید این حرکت باعث میشود عضله راست شکمی همراه عضلات راست کننده ستون فقرات درگیر شود . کشش را به مدت ۳ تا ۵ ثانیه نگه دارید و رها کنید . و این حرکت را تکرار کنید.
نتیجه گیری
اگر مبتلا به گودی کمر (لوردوز) شده اید، دنیا به آخر نرسیده است! برای رفع آن، هر چه سریعتر به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا متناسب با درجه ی لوردوز شما، بریس و ارتز و درمانهای تکمیلی ورزشی را برایتان تجویز کند.
