از آنجا که پای پرانتزی با ساختار اسکلتی پاها و زانوها در ارتباط است و با افزایش سن و کاهش میزان انعطافپذیری دستگاه اسکلتی درمان آن به سختی امکانپذیر است و نیاز به روشهای پرهزینه عمل را میطلبد، تشخیص و درمان پای پرانتزی زودهنگام، کلیدیترین عامل موفقیت در درمان است.
با این حال تشخیص این بیماری به دلیل وجود مقادیر طبیعی زاویه در پای کودکان از بدو تولد برای والدین دشوار بوده، از اینرو دکتر سعیدی متخصص طب فیزیکی و حرکات اصلاحی، پیشنهاد میکنند که بهترین راه برای تشخیص به موقع و درست موارد غیرطبیعی مراجعه سالیانه به متخصصین فیزیوتراپی می باشد.
پای پرانتزی چیست و چه چیزی باعث آن میشود؟
تنگ بودن فضای نوزاد در درون رحم باعث پرانتزی شدن پاها میشود که والدین معمولاً تا زمان ایستادن و راه رفتن کودک به این عارضه پی نمیبرند. اکثر کودکان بین ۱ تا ۲ سال دارای پاهای پرانتزی میباشند. این الگوی رشد طبیعی، ژنو واروم نام دارد (ژنو به معنی زانو). دومین علت شایع ایجاد پای پرانتزی، بیماری بلانت میباشد. در این بیماری نادر، یک طرف ساق پا (استخوان درشت نی) رشد غیرطبیعی دارد. در برخی از موارد نادر، ممکن است عارضههایی چون کمبود ویتامین (نرمی استخوان)، آرتروز، آسیب، عفونت، تومور و یا بیماریهای استخوانی منجر به ایجاد پای پرانتزی در کودکان شوند.
چه کسانی به پای پرانتزی مبتلا میشوند؟
پا و زانوی پرانتزی در برههای از زندگی هر کودک وجود دارد، بهخصوص در سنین قبل از ۲ سالگی. بیماری بلانت ممکن است در نوزادان، کودکان در سن مدرسه و نوجوانان دیده شود. این عارضه بیشترین شیوع را در بین کودکان بسیار چاق دارد.
علائم پای پرانتزی چیستاند؟
زانوی پرانتزی با گذشت زمان بهبود مییابد. با اصلاح این عارضه، تا قبل از صاف شدن کامل پاها، برخی از کودکان تا مدتی به عارضهی دیگری به نام پای ضربدری مبتلا میشوند. درصورتیکه پای پرانتزی پس از سن دوسالگی شدیدتر شود، باید تحت درمان قرار بگیرد. همچنین درصورتیکه این عارضه بسیار شدید بوده و یا بهصورت نامتقارن در پاها وجود داشته باشد و همچنین درصورتیکه رشد کودک بهصورت غیرطبیعی باشد، باید به پزشک مراجعه نمود.
پای پرانتزی چه مدتی وجود خواهد داشت؟
پای پرانتزی پس از سن دوسالگی بهطور قابلتوجهی بهبود مییابد. ممکن است بهبودی این عارضه تا چندین سال بعد نیز ادامه داشته باشد. بیش از ۹۵ درصد افراد مبتلا به پای پرانتزی – حتی موارد شدید آن – بدون نیاز به درمان تا زمان نوجوانی بهبود پیدا میکنند.
پای پرانتزی چگونه تشخیص داده میشود؟
حالت پاها در طول دورهی کودکی بهآرامی تغییر پیدا میکند. این تغییرات باید در معاینات دورهای انجامشده تحت نظر گرفته شوند. درصورتیکه وضعیت نگرانکننده باشد، عکسبرداری با اشعهی ایکس یا اسکن MRI میتواند قدم بعدی باشد.
پای پرانتزی چگونه درمان میشود؟
روش درمانی مورداستفاده برای پای پرانتزی با در نظر گرفتن موارد زیر توسط پزشک شما مشخص میشود:
- سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی و سوابق پزشکی
- شدت عارضه
- علت ایجاد عارضه
- توانایی تحمل کودک شما در مقابل داروهای مختلف و روشهای درمانی
- انتظارات بیمار از روند درمان
- نظر بیمار
فیزیوتراپی
بیماری بلانت معمولاً به درمان نیاز دارد. استفاده از بریس های طبی میتواند مفید بوده ولی انجام عمل جراحی معمولاً ضروری است. در دیگر انواع پای پرانتزی، معمولاً شناسایی و درمان علت اصلی عارضه به وسیلهی فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی قدم اول است.
بریس های طبی، روشی درمانی برای کودکان
درصورتیکه عارضهی پای پرانتزی بهبود پیدا نکرده و یا پسازاینکه کودک شروع به راه رفتن کرد، این عارضه بدتر شود، ممکن است از وسایل طبی اصلاحکننده استفاده شود. این بریسها که با نام ارتزهای سفارشی زانو – مچ پا – کف پا (KAFO) شناخته میشوند، طوری طراحیشدهاند که از خم شدن زانو جلوگیری کنند و باید بهطور شبانهروزی (۲۳ ساعت در روز) مورداستفاده قرار بگیرند. طرز عمل این بریسها بهگونهای است که فشار واردشده را از روی زانو برداشته و به آن اجازهی رشد طبیعی میدهند. کودکان کم سن مبتلا به این بیماری، درصورتیکه استفاده از بریس بتواند عارضهی آنها را اصلاح کند، نیازی به عمل جراحی نخواهند داشت.
پای پرانتزی چگونه تشخیص داده میشود؟
حالت پاها در طول دورهی کودکی بهآرامی تغییر پیدا میکند. این تغییرات باید در معاینات دورهای انجامشده تحت نظر گرفته شوند. درصورتیکه وضعیت نگرانکننده باشد، عکسبرداری با اشعهی ایکس یا اسکن MRI میتواند قدم بعدی باشد.
پای پرانتزی چگونه درمان میشود؟
aروش درمانی مورداستفاده برای پای پرانتزی با در نظر گرفتن موارد زیر توسط پزشک شما مشخص میشود:
- سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی و سوابق پزشکی
- شدت عارضه
- علت ایجاد عارضه
- توانایی تحمل کودک شما در مقابل داروهای مختلف و روشهای درمانی
- انتظارات بیمار از روند درمان
- نظر بیمار
فیزیوتراپی
بیماری بلانت معمولاً به درمان نیاز دارد. استفاده از بریس های طبی میتواند مفید بوده ولی انجام عمل جراحی معمولاً ضروری است. در دیگر انواع پای پرانتزی، معمولاً شناسایی و درمان علت اصلی عارضه به وسیلهی فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی قدم اول است.
بریس های طبی، روشی درمانی برای کودکان
درصورتیکه عارضهی پای پرانتزی بهبود پیدا نکرده و یا پسازاینکه کودک شروع به راه رفتن کرد، این عارضه بدتر شود، ممکن است از وسایل طبی اصلاحکننده استفاده شود. این بریسها که با نام ارتزهای سفارشی زانو – مچ پا – کف پا (KAFO) شناخته میشوند، طوری طراحیشدهاند که از خم شدن زانو جلوگیری کنند و باید بهطور شبانهروزی (۲۳ ساعت در روز) مورداستفاده قرار بگیرند. طرز عمل این بریسها بهگونهای است که فشار واردشده را از روی زانو برداشته و به آن اجازهی رشد طبیعی میدهند. کودکان کم سن مبتلا به این بیماری، درصورتیکه استفاده از بریس بتواند عارضهی آنها را اصلاح کند، نیازی به عمل جراحی نخواهند داشت.
ماساژ درمانی درمانی برای بزرگسالان
ورزش برای زانو پرانتزی عموماً بر روی تقویت عضلات اطراف زانو متمرکز بوده و با کاهش فشار وارده بر روی مفاصل و تاندونها، پای پرانتزی را بهبود میبخشد. بااینحال ورزشهای پا تنها زمانی مؤثرند که پای پرانتزی خفیف باشد. یکی از تمرینات پا که میتوان آن را بهآسانی انجام داد قرار دادن وزنه بین پاهاست. بهطوریکه فرد ابتدا به پشت بر روی زمین خوابیده و پاهای خود را خم میکند. سپس یک وزنهی ۵ کیلوگرمی را با کف پاهای خود گرفته و سعی میکند آن را به باسن یا پشت خود برساند. این کار باید چندین مرتبه تکرار شود.
حرکات عضلات نزدیک کنندهی ران، روشی درمانی برای بزرگسالان
ضعف عضلات نزدیک کنندهی ران معمولاً با پای پرانتزی و بدریختی بدن ارتباط مستقیم دارد. به همین دلیل برای داشتن بدنی با وضعیت مناسب، باید عضلات نزدیک کنندهی رانها تقویت شوند. در زیر به تعدادی تمرین تقویتی برای این عضلات و مفاصل شما اشاره میکنیم.
تمرین عضلهی نزدیک کنندهی ران
۱- به پهلو بر روی زمین بخوابید.
۲- پای نزدیک به دست قرارگرفته بر زیر سر خود را بالا ببرید (با انجام این کار نفس خود را بیرون بدهید.
۳- مفاصل پشت زانوی پای بالا رفته را بکشید.
۴- پس از نگهداشتن این حالت برای ۳ ثانیه، پای خود را پایین آورده و نفس بکشید.
تمرین عضلهی نزدیک کنندهی ران
۱- کمر خود را صاف گرفته و در حالتی که پاهای شما همانند بالهای پروانه شوند، کف پاها را به یکدیگر بچسبانید.
۲- یکی از پاها را در جلوی بدن خود کاملاً صافکرده و به سمت بیرون بکشید. سپس این پا را به سمت کشالهی ران خود بکشید.
چگونه میتوان از پای پرانتزی پیشگیری کرد؟
هر عاملی که بتواند منجر به تنگتر شدن فضای درون رحم برای نوزاد شود (دوقلوها، اندازهی بزرگ نوزاد و یا دیابت بارداری) میتواند عارضهی پای پرانتزی را شدیدتر کند. چاقی کودکان میتواند منجر به پرانتزی شدن بیشتر پاها گردد. حفظ وزن مناسب و مصرف غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D عاقلانه به نظر میرسد. پای پرانتزی بهعنوان یک الگوی رشد طبیعی نیز در افراد وجود داشته و نباید کاملاً از وقوع آن پیشگیری کرد.
