کلاب فوت یا پاچنبری یک اختلال ژنتیکی است که از همان ابتدای تولد تشخیص داده میشود و پاهای نوزاد به سمت داخل یا پایین چرخیده است. تاندون‌هایی که وظیفه متصل کردن عضلات پا به پاشنه را برعهده دارند در این گروه از کودکان بسیار کوتاه هستند. در اکثر مواقع می‌توان در دوران نوزادی به درمان این اختلال پرداخت. باید درمان پاچنبری یک یا دو هفته پس از تولد انجام شود. روش‌هایی که برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می‌گیرند از درمان دستی پا تا انجام عمل جراحی برای ثابت کردن آن متغیر است. شانس موفقیت درمان کلاب فوت بسیار بالا است و پس از اصلاح شکل پاها، کودک میتواند مانند سایرین به انجام انواع مختلفی از فعالیت‌های جسمانی بپردازد و زندگی طبیعی داشته باشد. در صورتی که این اختلال در کودکان درمان نشود نمی‌توانند به طور طبیعی راه بروند و پای آنها دچار بد شکلی خواهد شد.
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل نمایید.
انواع پاچنبری
پاچنبری یک نوع بدشکلی پا است که به سه گروه تقسیم می‌گردد: پاچنبری ایدیوپاتیک که دلیل بروز آن مشخص نیست، پاچنبری نوروژنیک به علت اختلال در سیستم عصبی ایجاد میشود و پاچنبری سندرومیک که به علت یک سندروم زمینه ای به وجود میآید.
پاچنبری ایدیوپاتیک
پاچنبری ایدیوپاتیک که از آن تحت عنوان پاچماقی مادرزادی نیز یاد میشود شایع ترین نوع پاچنبری است که از زمان تولد وجود دارد. از هر هزار کودک یک نفر به این اختلال مادرزادی مبتلا میشود و در نیمی از موارد فقط یک پا درگیر خواهد شد. در حال حاضر علت بروز پاچنبری ایدیوپاتیک مشخص نیست اما ریسک بروز این اختلال در میان پسران دو برابر بیشتر از دختران است.
پاچنبری نوروژنیک
پاچنبری نوروژنیک اختلالی است که به علت مشکلات سیستم عصبی به وجود میآید. به عنوان مثال کودکی که با اسپینا بیفیدا متولد میشود این مشکل نیز مواجه خواهد شد. گاهی اوقات پاچنبری در دوران کودکی به علت فلج مغزی یا فشردگی طناب نخاعی ایجاد میشود.
پاچنبری سندرومیک
این اختلال در کنار سایر بیماری‌های بالینی ایجاد میشود که به یک سندروم زمینه ای ارتباط دارد. سندروم خمیدگی دائمی مفصل، سندروم فشردگی باند، و کوتولگی دیس آتروفیک در بروز این اختلال نقش دارند.
علل پاچنبری چیست؟
پزشکان به درستی نمی‌دانند چه عواملی باعث بروز پاچنبری در کودکان میشود اما برخی شواهد و مدارک وجود دارد که نشان میدهد یک اختلال ژنتیکی است، یعنی در خانواده‌ها چندین مورد از آن مشاهده میشود. اگر یکی از فرزندان شما با این اختلال متولد شده است ریسک ابتلای کودک دیگر شما به پاچنبری بیشتر خواهد بود. در تحقیقی که در این رابطه انجام شده است محققان اعلام کرده اند پاچنبری در میان کودکانی که مادران آنها در دوران بارداری از سیگار یا مواد مخدر استفاده کرده است بیشتر از سایرین می‌باشد. این مسئله در مواردی که پاچنبری سابقه خانوادگی دارد صحیح است. از سوی دیگر ممکن است بین پاچنبری و کم بودن مایع آمنیوتیک ارتباط وجود داشته باشد. مایع آمنیوتیک به مایعی گفته میشود که در رحم اطراف جنین را می‌پوشاند. اگر شما باردار هستید و سابقه خانوادگی پاچنبری دارید بهتر است با مشاور ژنتیک مشورت کنید. متخصص ژنتیک میتواند به شما بگوید که احتمال این اختلال در کودک تان چقدر است.
علائم و نشانه‌های پاچنبری چیست؟
پزشک میتواند به راحتی علائم و نشانه‌های پاچنبری را تشخیص دهد. تشخیص این اختلال برای پدر و مادرهایی که اولین کودک آنها دچار پاچنبری شده است دشوار می‌باشد به ویژه در مواردی که مشکل کودک شدید نیست.
برخی از علائم و نشانه‌های پاچنبری به شرح زیر می‌باشند:
- چرخش پا به سمت داخل یا پایین و متمایل شدن انگشتان به سمت مخالف
- کلاب فوت در مقایسه با پای دیگر کوچکتر است.
- پاشنه پای کلاب فوت کوچکتر از حالت طبیعی است.
- در موارد شدید کلاب فوت به سمت بالا چرخیده است.
- عضله ساق پایی که درگیر شده کوچک تر است.
کلاب فوت چگونه تشخیص داده میشود؟
در اکثر موارد پاچنبری پس از تولد کودک تشخیص داده میشود و پزشک با توجه به شرایط ظاهری پای کودک میتواند به تایید آن بپردازد. گاهی اوقات پزشک پس از انجام معاینات جسمانی درخواست عکسبرداری توسط اشعه ایکس را میدهد تا از نتیجه تشخیص خود اطمینان حاصل کند. می‌توان در دوران بارداری و با انجام سونوگرافی به تشخیص کلاب فوت جنین پرداخت. سونوگرافی یک روش عکس برداری است که با استفاده از امواج صدا می‌توان به بررسی جنین در رحم مادر پرداخت. در دوران بارداری از این روش برای تایید رشد و نمو جنین استفاده خواهد شد. حتی در صورتی که پاچنبری در دوران جنینی تشخیص داده شود نمیتوان تا اتمام دوران بارداری و تولد جنین به اصلاح آن پرداخت.
هدف و زمان درمان کلاب فوت
روش‌های متعددی برای درمان پاچنبری وجود دارد و البته نظرات پزشکان در ارتباط با این روش‌های درمانی بسیار متفاوت است. به طور کلی هدف از درمان کلاب فوت به شرح زیر می‌باشد:
- اصلاح زود هنگام بدشکلی پاها
- اصلاح کامل بدشکلی پاها
- حفظ حالت صحیح پاها تا اتمام دوران رشد
درمان پاچنبری در سال اول تولد کودک انجام میشود اما هر چه سریع تر این اختلال درمان گردد نتایج بهتری به دست میآید. برای درمان پاچنبری از گچ گرفتن یا فیزیوتراپی استفاده خواهد شد. فیزیوتراپی شامل حرکات کششی و حرکتی سبک می‌باشد. در مواردی که روش‌های درمانی غیر جراحی تاثیری در بهبود شرایط کودک نداشته باشد یا پای او سفت شده باشد عمل جراحی برای اصلاح این مشکل در چهار تا هشت ماهگی کودک انجام خواهد شد.
درمان پا چنبری (کلاب فوت)
دو روش اصلی برای درمان کلاب فوت وجود دارد که یک روش شامل کشش پا برای درمان آن است و در روش دیگر پزشک انجام عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. در اکثر موارد پاچنبری بدون عمل جراحی به طور موفقیت آمیز درمان میشود. در تعداد زیادی از کودکان کشیدن و شکل دهی پا بهترین روش درمانی محسوب میشود. از تکنیک‌های مختلفی برای کشیدن پا استفاده میشود و معمولاً فرایند درمان پس از تولد نوزاد و در چند هفته اول شروع خواهد شد زیرا بهترین و راحت ترین زمان برای شکل دهی پاها است.
گچ گرفتن و کشیدن پا
در این روش پزشک علاوه برگشت گرفتن پا اقدام به کشیدن آن نیز خواهد کرد به عبارتی ابتدا پا را می‌کشد سپس آن را درون گچ قرار میدهد. پزشک هر هفته اقدام به خارج کردن گچ میکند و پای نوزاد را صحیح ترین حالت ممکن قرار میدهد سپس دوباره آن را گچ می‌گیرد. این فرایند تا زمانی ادامه پیدا میکند که پای کودک در بهترین حالت ممکن قرار بگیرد و معمولاً چند ماه طول می‌کشد.
در برخی موارد پزشک باید یک قسمت از تاندون آشیل که پاشنه پای او را به عضله ساق متصل میکند می‌بندد تا تاندون بتواند به اندازه طبیعی خود برسد. در صورتی که این کار ضروری باشد پزشک قبل از گچ گرفتن به انجام آن خواهد پرداخت. پس از آن که آخرین گچ از پای کودک جدا شد پزشک به پدر و مادر استفاده از کفش و بریس مخصوص را توصیه خواهد کرد. کودک باید به مدت چند ماه یا چند سال از آنها استفاده کند. انجام دادن تمرینات کششی بسیار ضروری خواهد بود.
پس از برداشتن گچ پای کودک
پس از آنکه گچ نهایی از پای کودک جدا شد باید به مدت ۲۳ ساعت در طول روز از بوت مخصوص استفاده کند. انجام دادن تمرینات ورزشی زیر را در طول ساعات استفاده از بریس مخصوص به شما و کودک تان توصیه می‌‌کنیم:
ماساژ دادن پاها
پس از برداشتن گچ، پای کودک نسبت به لمس بسیار حساس خواهد بود. در ساعاتی که کودک شما از بوت مخصوص خود استفاده نمی‌کند به آرامی پای او را با کرم یا لوسیون ماساژ دهید و از حرکات ضربه ای برای ماساژ استفاده نمایید تا حساسیت پای او کمتر شود.
تحریک کردن عضلات
با توجه به ساختار بدشکلی کلاب فوت، عضلاتی که پای کودک را به سمت داخل و پایین می‌کشند قوی تر از عضلاتی هستند که پا را به سمت داخل و بالا هدایت می‌کنند. باید به منظور ایجاد تعادل در قدرت این گروه از عضلات به تحریک نقاط خارجی پای کودک پرداخت.
کشش پا به سمت بالا و بیرون
کشیدن پای کودک پس از گچ گرفتن علاوه بر بهبود انعطاف پذیری آن باعث میشود در جای مناسب خود باقی بماند. هنگامی که کودک شما از کفش مخصوص خود استفاده نمی‌کند پای او را به سمت بالا و بیرون بکشید. آخرین باری که پای کودک شما درون گچ بود را به خاطر بیاورید و سعی کنید پای او را در همان حالت بکشید. این حرکت کششی را ۵ بار در روز و هر بار به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه انجام دهید.
کشش پا به سمت پایین
قرار گرفتن پای کودک به مدت طولانی درون گنج به منظور اصلاح بدشکلی آن باعث میشود عضلات جلوی مچ پا سفت شوند. کشیدن این گروه از عضلات به کودک کمک میکند پای او در حالت مناسب قرار بگیرد. برای کشش مچ پای کودک باید انگشت شست خود را روی مفصل مچ قرار دهید و دست دیگر خود را روی ساقه رو بگذارید دست دیگر خود را روی ساق او بگذارید. پای کودک خود را به سمت پایین بکشید تا انگشتان او نیز خم شوند روزی پنج مرتبه و هر مرتبه ۵ تا ۱۰ ثانیه به انجام این تمرین بپردازید. اگر کودک شما یک پای خود را از کفش مخصوصش خارج میکند یا آنکه پای کودک شما زخم شده است هرچه سریع تر او را نزد پزشک ببرید و اقدامات لازم درمانی در صورت نیاز انجام گردد. اگر پای کودک زخم نشده است یا کفش مخصوص او باعث بدتر شدن زخم او نشده تا جلسه بعدی مراجعه به پزشک دوباره کفش مخصوص را به پای کودک خود بپوشانید. در صورتی که نتوانستید دوباره پای کودک خود را درون کفش قرار دهید روزی چند مرتبه به کشش پای او بپردازید تا زمانی که کودک شما توسط پزشک ویزیت شود.
هر روز پنج مرتبه و هر مرتبه به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه به انجام این حرکت کششی بپردازید یا هر بار که پوشک کودک خود را عوض می‌کنید پاهای او را بکشید. انجام دادن این حرکت کششی جایگزین استفاده از کفش مخصوص نیست. در صورتی که کودک شما به طور مداوم در هنگام استفاده از کفش مخصوص خود بی قرار است باید با پزشک او صحبت کنید. حدود سه ماه پس از آخرین مرحله گچ گرفتن پا، متخصص فیزیوتراپی یا پزشک به شما توصیه میکند که فقط در طول ساعات خواب کودک از کفش مخصوص استفاده کنید. این فرآیند باید تا ۵ سالگی کودک ادامه داده شود.
استفاده از بریس
پس از آنکه گچ گرفتن پای کودک به پایان رسید پزشک استفاده از بریس پا را برای اصلاح بیشتر پا، اصلاح انحراف آن به سمت بالا یا بیرون اصلاح انحراف آن به سمت بالا یا بیرون، و صاف کردن قوس کف پا پیشنهاد میکند. فقط باید زمانی از بریس پا استفاده شود که حالت پاها پس از گچ گرفتن اصلاح شده باشد پس از گچ گرفتن اصلاح شده باشد. بریس از دو عدد کفش ساخته شده است که به یک ساختار آلومینیومی متصل شده اند. فاصله بین پاشنه‌های کفش حدودا برابر با پهنای شانه کودک است.
در صورتی که هر دو پا درگیر شده باشد کفش‌ها در هر طرف با زاویه ۶۰ و ۷۰ درجه چرخش به سمت بیرون تنظیم می‌شوند. در صورتی که فقط یک پا درگیر شده باشد پای سالم با زاویه ۳۰ تا ۴۰ درجه چرخش به سمت بیرون تنظیم میشود. در هر دو حالت باید ساختار آلومینیومی با زاویه ۱۰ درجه به سمت بالا خم شود. کلاب فوت حتی پس از اصلاح، مجددا قابلیت چرخش به حالت اول را خواهد داشت که به منظور پیشگیری از بروز این وضعیت باید پای کودک به مدت طولانی تری بیش از اندازه طبیعی اصلاح گردد تا در صورت چرخش، پاها شکل طبیعی داشته باشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل نمایید.
کودک باید تا چه مدت از بریس استفاده کند؟
پس از آنکه دیگر کودک نیازی به گچ گرفتن پا نداشت و پای او به طور کامل اصلاح شد باید از بریس استفاده کند. زمان استفاده از بریس به شرح زیر می‌باشد:
- تا سه ماه هر روز به مدت ۲۳ ساعت از آن استفاده کند.
- پس از ۳ ماه هر روز به مدت ۶ ساعت از آن استفاده کند.
- هنگامی‌که کودک تلاش کرد بایستد به مدت ۱۴ ساعت در روز از آن استفاده کند.
- هنگامی‌که شروع به راه رفتن کرد به مدت ۱۲ ساعت در روز از آن استفاده کند.
پوشاندن بریس به کودک
- از یک جوراب پنبه ای مناسب استفاده کنید که تا نزدیک ساق پای کودک را بپوشاند و هر روز آن را با یک جوراب تمیز عوض کنید.
- بندهای بریس را شل کنید. در ابتدا از بریس برای پایی که بیشتر درگیر شده است استفاده نمایید.
- هنگامی که می‌‌خواهید پاشنه پای کودک خود را درون بوت مخصوص بگذارید زانوی ا را خم کنید و زمانی که می‌‌خواهید بند مخصوص مچ پا را سفت کنید پا و پاشنه پای او را به سمت پایین نگه دارید.
- بند کفش را سفت کنید و اطمینان حاصل کنید که پاشنه پای کودک شما در جای مناسب قرار دارد.
- بندهای کفش کودک را از تمامی سوراخ‌های آن رد کنید و اطمینان حاصل نمایید پاشنه پای او رو به پایین قرار گرفته است.
- این مراحل را برای پای دیگر انجام دهید.
- میله‌های فلزی را دقیقا طبق دستور داده شده در زاویه مناسب قرار دهید.
- تا زمانی که کودک شما شروع به راه رفتن میکند هر سه ماه یک بار به پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید. هنگامی که شرایط پای کودک ثابت شد میتوانید هر ۶ ماه یک بار به پزشک مراجعه کنید. با بزرگ شدن کودک تعویض کفش ضروری خواهد بود.
انجام عمل جراحی
در مواردی که پاچنبری شدید باشد انجام عمل جراحی بهترین روش برای اصلاح پاهای کودک شما خواهد بود. معمولاً جراح ارتوپد به افزایش طول تاندون‌های پا و اصلاح وضعیت استخوان و مفاصل می‌‌پردازد. پس از جراحی نیز باید پای کودک به مدت چند ماه درون گچ قرار بگیرد. پس از آن که گچ پای کودک باز شد پزشک استفاده از بریس یا کفش مخصوص را توصیه خواهد کرد. در موارد نادر کلاب فوت به طور کامل اصلاح نمی‌‌شود. در اکثر موارد کودکانی که دچار پاچنبری هستند و تحت درمان قرار می‌گیرند می‌توانند در دوران بزرگسالی زندگی معمولی داشته باشد.
زندگی کردن با کلاب فوت
در صورتی که مشکل پای کودک شما قابل درمان نباشد نمیتواند به طور طبیعی راه برود. گاهی اوقات امکان راه رفتن با این مشکل وجود دارد اما بسیار دشوار خواهد بود. کودکان مبتلا به این اختلال روی دو طرف پای خود راه می‌روند این وضعیت میتواند باعث بروز درد مزمن و پینه بزرگ در پا شود. هنگامی که کودک بزرگتر میشود نمیتواند زندگی معمولی و فعالی داشته باشد.
آیا می‌توان از کلاب فوت پیشگیری کرد؟
از آنجایی که علت بروز کلاب فوت مشخص نیست نمیتوان از آن پیشگیری کرد. اگر شما در دوران بارداری قرار دارید میتوانید با قطع مصرف مواد مخدر یا سیگار ریسک پاچنبری کودک خود را به حداقل برسانید.
