کیفوز به انحنای غیرطبیعی ستون فقرات گفته میشود که در کمر فرد قابل مشاهده است و باعث میشود که ستون فقرات به یک سمت منحرف شود. درمان این اختلال به شدت پیشرفت بیماری، احساس درد یا عدم احساس آن و سن بیمار بستگی دارد. در صورتی که انحنای ستون فقرات پیشرفت کند و در برخی موارد حاد، ممکن است استفاده از بریس مخصوص کمر برای صاف نگه داشتن ستون فقرات ضروری باشد. بریس مخصوص کمر به نحوی طراحی شده است که ستون فقرات را صاف نگه دارد و شانه‌ها به سمت عقب کشیده شوند در حالی که چانه کاملا صاف و مستقیم است. استفاده از بریس مخصوص کمر به رفع فشار از روی مهره‌ها کمک میکند و به رشد ناحیه استخوانی در قسمت جلوی مهره کمک میکند تا رشد ناحیه استخوانی در قسمت پشت را جبران نماید.
انواع مختلفی از بریس برای درمان کیفوز وجود دارد و پزشک بریسی را برای شما تجویز میکند که متناسب با نوع و محل شدت انحنای ستون فقرات شما است.
متخصصین کلینیک توانبخشی و فیزیوتراپی امید پس از معاینه بیمار برنامه درمانی با رویکرد پلکانی را تجویز خواهند کرد. در این رویکرد درمان از روش های ساده مانند استفاده از بریس و ورزش درمانی آغاز می شود و در صورت لزوم درمان های پیشرفته تر تجویز خواهند شد
انواع کیفوز شامل چه مواردی است؟
به طور کلی دو نوع کیفوز وجود دارد که عبارت است از کیفوز ساختاری و کیفوز وضعی.
کیفوز وضعی چیست؟
کیفوز وضعیتی به حالت نامناسب بدن ارتباط دارد که باعث انحنای بیش از حد قسمت فوقانی کمر میشود. طبق گفته پزشکان این اختلال زمانی ایجاد میشود که بدن همواره در حالت نامناسبی قرار بگیرد و مهره‌ها مطابقت خود را از دست بدهند. عدم تعادل عضلانی نیز در بروز این اختلال نقش دارد. می‌توان با یادگیری اصول مربوط به قرار دادن بدن در حالت مناسب به اصلاح کیفوز وضعیتی پرداخت.
کیفوز ساختاری چیست؟
کیفوز ساختاری اختلالی است که به علت مشکلات ساختاری در ستون فقرات به وجود میآید. کیفوز ساختاری دو نوع دارد که عبارتند از کیفوز اولیه و کیفوز ثانویه.
کیفوز اولیه چیست؟
- نقص مادرزادی: کیفوز مادرزادی به علت نقص مادر زادی در ستون فقرات به وجود میآید.
- کیفوز شوئرمن یا بیماری شوئرمن: اختلالی است که معمولاً در گروه نوجوانان دیده میشود و به این علت به وجود میآید که قسمت جلوی ستون فقرات همانند قسمت پشتی آن رشد سریعی ندارد و این مسئله باعث انحراف ستون فقرات میشود.
کیفوز ثانویه چیست؟
کیفوز ثانویه به علت برخی مسائل پاتولوژیکی در ستون فقرات به وجود میآید. اختلالات زیر می‌توانند در بروز کیفوز ثانویه نقش داشته باشند:
- اختلالات بافت همبند
- بیماری اندروکین
- عفونت
- دیستروفی عضلانی
- اسپینابیفیدا
- تومور
- اسپوندیلوآرترویت
- بیماری تحلیل برنده دیسک
- پوکی استخوان
- کیفوز پس از جراحی لامینکتومی
- اسپوندیلوز آنکیلوزان
- بیماری پاژه
- فلج اطفال
- نوروفیبروماتوز
- شکستگی‌های فشاری ستون فقرات و سایر انواع تروما
در اکثر موارد کیفوز ثانویه به علت فرآیندهای پاتولوژیکی که انسجام و پیوستگی ستون فقرات در بخش جلویی را تحت تأثیر قرار می‌‌دهند به وجود خواهد آمد.
علائم و نشانه‌های بالینی کیفوز چیست و چگونه تشخیص داده میشود؟
باید خدمت شما عرض کنیم که کیفوز با ارزیابی و معاینه جسمانی تشخیص داده میشود. ممکن است اکثر بیماران مبتلا به کیفوز علامت و نشانه خاصی نداشته باشند. در افراد مبتلا به کیفوز دارای نشانه و علامت، احساس درد بسیار شایع است و برخی از آنها از انحراف کمر خود ناراحت هستند. بررسی سابقه دقیق پزشکی برای رد کردن علل احتمالی کیفوز کاملاً ضروری است. شمارش دقیق سلول‌های خونی و سایر آزمایشات خاص در بیماران مشکوک به اختلالات عصبی اهمیت بسیار زیادی دارد. در صورتی که پزشک احساس کند بیمار به انجام عمل جراحی نیاز دارد آزمایشات بیشتری از قبیل بررسی عملکرد قلب و ریه را نیز درخواست خواهد کرد.
عکس برداری توسط اشعه ایکس
عکس برداری توسط اشعه ایکس یکی از روش‌های موجود برای تهیه تصاویر از ستون فقرات است و نقش مهمی را در تشخیص و برنامه ریزی برای کنترل بیماری ایفا میکند. تصاویری که از قسمت جلو و پشت ستون فقرات به دست میآید یک نمای کلی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. برای آنکه بتوان وجود کیفوز را تشخیص داد یک خط عمودی فرضی برای عکس برداری در نظر گرفته میشود تا تصاویری از قسمت جلوی ستون فقرات به دست بیاید. معمولاً کیفوز طبی در قسمت قفسه سینه برابر با ۲۰ تا ۴۰ درجه است. عکس برداری توسط اشعه ایکس پزشک برای تشخیص بد شکلی ستون فقرات کمک میکند. برای تعیین انعطاف پذیری ستون فقرات از بیمار خواسته میشود روی تخت مخصوص عکس برداری دراز بکشد تا تصاویر مورد نظر تهیه شوند.
اسکن ام آر آی
اسکن ام آر آی میتواند وجود اختلالات عصبی را تشخیص دهد و در برنامه ریزی برای عمل جراحی اهمیت بسیار زیادی دارد. آزمایش تراکم استخوان قبل از عمل جراحی برای ارزیابی مشکلات موجود کاملاً ضروری است.
استفاده از بریس به درمان قوز کمر کمک میکند
استفاده از بریس برای درمان قوز کمر در بیمارانی که قوز کمر آنها پیش از زاویه ۴۵ درجه است بسیار موثر خواهد بود. تحقیقات زیادی که در این خصوص انجام شده نشان داده است بیمارانی که از لحاظ اسکلتی دچار مشکل هستند استفاده از بریس کمک چندانی به آنها نخواهد کرد. در ابتدا از بریس برای درمان بد شکلی ستون فقرات استفاده شده است اما هنوز نتایج حاصل از درمان با آن برای تسکین درد منتشر نشده است. از بریس همچنین برای کاهش فشار از روی دیواره جلویی بدنه مهره‌ها استفاده میشود. به نظر می‌رسد که نتایج حاصل از کاربرد بریس میتواند وعده اصلاح بد شکلی ستون فقرات را بدهد. استفاده از بریس همیشه در بیمارانی که قوز کمر آنها بین زاویه ۵۵ و ۸۰ درجه است با موفقیت همراه بوده است اما در مواردی که قوز کمر زاویه بزرگتری داشته باشد و بیمار دارای علایم و نشانه‌های کیفوز باشد فقط انجام عمل جراحی میتواند به درمان این مشکل کمک کند.
استفاده از بریس برای درمان قوز کمر با معایبی همراه است:
- هنگامی که زمان استفاده از بریس افزایش پیدا کند احتمال بروز درد در قسمت پایین کمر نیز افزایش خواهد یافت.
- نوجوانان معمولاً تمایل چندانی به استفاده از بریس ندارند.
به طور کلی باید در اوایل دوران بلوغ از بریس استفاده کرد و حدود دو سال مورد استفاده قرار بگیرد و در پایان دوران بلوغ استخوانی کنار گذاشته شود. باید در ۱۲ تا ۱۸ ماه اول هر روز به مدت ۲۲ تا ۲۴ ساعت از بریس استفاده شود و سپس تا زمانی که رشد استخوان‌ها کامل میشود شب از آن استفاده کرد. انواع مختلف بریس که برای درمان کیفوز مورد استفاده قرار می‌گیرند به شرح زیر می‌باشند:
- بریس میلواکی
- بریس Gschwend
- بریس کیفولوژیک
- بریس اسپینومد
انواع دیگری از بریس از قبیل بریس نرم نیز وجود دارد اما تاثیر چندانی در درمان کیفوز ندارند. در مواردی که انحنای ستون فقرات شدید است استفاده از بریس نرم کمک چندانی به اصلاح انحنای ستون فقرات نمی‌‌کند.
چند نکته مهم در خصوص بریس کیفوز
به طور منظم از بریس خود استفاده کنید
بریسی که به درخواست پزشک برای شما طراحی شده است با شرایط جسمانی و نیازهای شما مطابقت دارد و با ثابت نگه داشتن ستون فقرات از آن محافظت می‌نماید تا فرایند بهبود وضعیت آن آغاز شود. باید بریس خود را طبق دستور پزشک و بر اساس بازه زمانی تعیین شده بپوشید تا نتیجه مطلوبی را به دست بیاورید.
بریس خود را درست بپوشید
بریس خود را به طور صحیح بپوشید به نحوی که در قسمت زیر بغل شما قسمت خالی و برجسته آن احساس شود. باید بریس خود را طوری بپوشید که با خط کمر شما مطابقت داشته باشد یعنی روی لگن و زیر دنده‌ها را بپوشاند. باید لبه جلویی بریس دقیقاً روی ران شما باشد که در حالت نشسته احساس خوبی داشته باشید و لبه عقبی آن باید روی سطح صندلی قرار بگیرد.
لباس مناسب بپوشید
برای مراقبت از پوست خود باید همیشه از لباس تمیزی که صد درصد از نخ ساخته شده است و تناسب خوبی با بدن شما دارد استفاده کنید تا از جمع شدن قسمت اضافی لباس روی شکم و معده شما پیشگیری شود.
از پوست خود مراقبت کنید
هر روز پوست خود در قسمت زیر بریس را به طور منظم بررسی کنید و از نقاط استخوانی غافل نشوید تا بتوانید هرگونه قرمزی و التهاب را به موقع تشخیص بدهید. التهاب پوست میتواند به علت رطوبت یا رشد باکتری روی پوست یا بریسی که به طور صحیح روی بدن قرار نگرفته است به وجود بیاید.
به موقع به حمام بروید
از پزشک خود در خصوص حمام رفتن و نکات مهم آن سوال بپرسید. به خاطر داشته باشید که باید پوست خود را به طور کامل خشک کنید و از خشک کردن قسمت داخلی بریس غافل نشوید زیرا در غیر این صورت احتمال بروز التهاب پوست وجود دارد.
از محصولات مخصوص پوست استفاده کنید
تمیز کردن پوست با الکل میتواند میزان رطوبت و باکتری‌های روی سطح پوست را کاهش دهد. استفاده از برخی از انواع پودرها میتواند بسیار موثر باشد اما مراقب باشید که از استفاده بیش از حد از آنها خودداری کنید تا ریسک بروز التهاب و سوختگی پوست زیر بریس به حداقل برسد. باید همیشه پوست خود را تمیز و خشک نگه دارید تا دچار التهاب پوستی نشوید. استفاده از آب و صابون ملایم برای تمیز کردن پوست توصیه میشود. از استفاده از روغن، لوسیون یا هر نوع کرمی زیر بریس اجتناب کنید. در صورت لزوم می‌توانید از این محصولات استفاده نمایید اما قبل از پوشیدن بریس باید پوست خود را به طور دقیق تمیز خشک کنید.
راش پوستی
در صورتی که استفاده از بریس باعث بروز راش یا التهاب پوستی شد سعی کنید به طور مرتب لباس و تی شرت خود را عوض کنید. التهاب پوست میتواند به علت گرما و استفاده از پودر شوینده یا نرم کننده‌هایی که برای لباس به کار می‌روند به وجود بیاید.
ساییدگی و فشردگی پوست
ساییدگی و فشردگی پوست میتواند به علت گشاد یا تنگ بودن بیش از حد بریس به وجود بیاید به همین دلیل باید همیشه از مناسب بودن بریس خود اطمینان حاصل کنید.
از بریس خود مراقبت کنید
از آب و صابون ملایم برای تمیز کردن بریس خود استفاده کنید و اطمینان حاصل کنید که بریس خود را قبل از استفاده به طور کامل خشک می‌کنید. می‌توانید برای تمیز کردن بریس خود از الکل استفاده کنید زیرا الکل به از بین بردن باکتری‌ها و ذرات باقیمانده صابون روی بریس کمک خواهد کرد. همیشه بریس خود را به لحاظ پوسیدگی بررسی کنید و اگر احساس کردید که نیاز به ترمیم دارد به پزشک خود اطلاع دهید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
باید چند هفته قبل از شروع استفاده از بریس به متخصص خود مراجعه کنید تا ارزیابی‌های لازم را انجام دهد. در صورتی که شاهد موارد زیر بودید حتما با پزشک خود تماس بگیرید:
- در صورتی که روی پوست زیر بریس شاهد قرمز یا ساییدگی شدید و تا ۲۰ دقیقه پس از در آوردن بریس از بین نرفت.
- در صورتی که دچار تغییرات چشم گیر وزن بدن شدید و در صورتی که بریس شما بسیار تنگ یا گشاد بود.
- در صورتی که در سایر نقاط بدن از قبیل زانو، ران یا کمر، درد جدیدی را احساس کردید.
- در صورتی که چسب مخصوص بریس خاصیت چسبندگی خود را از دست داده باشد یا سایر نقاط آن از بین رفته باشد.
- در صورتی که هر گونه سوال یا نگرانی داشتید.
هرگز تلاش نکنید که خودتان به ترمیم بریس آسیب دیده بپردازید چون احتمال آسیب دیدگی بیشتر آن وجود دارد.
چگونه می‌توان از قوز کمر جلوگیری کرد؟
در بخش زیر به چند نکته مهم اشاره می‌کنیم که میتواند به شما برای جلوگیری از قوز کمر کمک کند.
راه حل اول: هنگامی که پشت کامپیوتر مینشینید حالت صحیح بدن خود را حفظ کنید
هنگامی که پشت کامپیوتر مینشینید حالت درست نشستن خود را حفظ کنید به عبارتی باید شانه‌های شما به سمت عقب هدایت شوند و قفسه سینه شما در حالت مناسبی قرار بگیرد. اکثر ما به صورت ناخواسته به سمت صفحه مانیتور خم می‌شویم که باید به این وضعیت کاملا دقت کنیم زیرا هر چه زودتر وضعیت بدن و حالت نشستن خود را اصلاح کنیم زودتر بدن ما با شرایط جدید مطابقت پیدا میکند. از استفاده بیش از حد از لپ تاپ خودداری کنید زیرا لپ تاپ به طور طبیعی باعث میشود که شانه‌های شما به سمت جلو خم شود و این مسئله به ارتفاع صفحه کامپیوتر با سر شما ارتباط دارد چرا که شما لپ تاپ را روی پای خود قرار می‌دهید. در عوض سعی کنید لپ تاپ را روی یک جعبه یا تعدادی کتاب بگذارید به نحوی که دقیقا زیر سطح چشم شما باشد و شما مجبور به خم کردن سر خود نباشید. این اقدام به شما کمک میکند تا از خم کردن سر و شانه خود به سمت جلو پیش گیری کنید زیرا دیگر مجبور نیستید سر خود را پایین بیاورید تا صفحه کامپیوتر را مشاهده کنید.
راه حل دوم: از رول فومی استفاده کنید
استفاده از رول فومی در قسمت ستون فقرات ناحیه قفسه سینه به بهبود دامنه حرکات این قسمت کمک میکند. آزادسازی میوفاسیال به شما برای به دست آوردن عملکرد کامل ستون فقرات ناحیه قفسه سینه کمک میکند که به علت ضعیف بودن عضلات ناحیه فوقانی کمر کاهش پیدا کرده است با تقویت این ناحیه می‌توان از خم شدن کمر جلوگیری کرد.
راه حل سوم: بدن خود را بکشید
کشش بدن و همه عضلات کوچک و بزرگ آن به رفع هر گونه گرفتگی در قفسه سینه کمک میکند. سعی کنید حدود ۳۰ ثانیه به کشش هر یک از عضلات خود بپردازید و قبل از انجام تمرینات قلبی عروقی یا تمرینات استقامتی ۲ تا ۳ مرتبه حرکات کششی را انجام دهید. این کار به رفع گرفتگی عضلات جلوی شانه کمک میکند و باعث میشود حفظ مطابقت بدن و حالت صحیح آن راحت باشد.
راه حل چهارم: به انجام تمرینات مخصوص عضلات قسمت فوقانی کمر بپردازید
افزایش قدرت و استقامت عضلات قسمت فوقانی کمر و پشت شانه به کمک تمرینات مخصوص تقویت این عضلات، به شما برای حفظ حالت بدن کمک خواهد کرد. شما می‌توانید با تقویت این عضلات به حفظ مطابقت شانه خود کمک کنید تا در یک بازه زمانی طولانی بتوانید بدن خود را در حالت صحیح حفظ کنید. در صورتی که عضلات قسمت پشت شانه فاقد قدرت لازم باشند ریسک خم شدگی کمر را افزایش خواهند داد و شما دچار عوارض بعدی خواهید شد. انجام دادن حرکت مار کبرا یک نمونه از این تمرینات ورزشی سودمند است که به کشش کتف و شانه و رفع گرفتگی عضلات قفسه سینه کمک میکند.
