نوع پروتزی که برای شما تجویز می‌شود به محل و طول باقیمانده انگشت یا دست و نیازهای عملکردی و سبک زندگی شما بستگی دارد. انگشت یا دست مصنوعی می‌تواند جایگزین برخی عملکردها و ظاهر انگشت از دست رفته شود. باید فعالیت‌هایی که احساس می‌کنید برای شما از اهمیت بیشتری برخوردار است را به پزشک خود اطلاع بدهید تا یک پروتز مناسب برای شما و سطح فعالیت‌های شما بسازد.
پروتزها می‌توانند طول یک انگشت قطع‌شده را جبران کرده و حرکات بین انگشت شصت با دیگر انگشت‌ها را بازسازی کرده و در مواردی که پروتز دست مورد نظر باشد، پایداری و ثبات دست را حفظ کرده و امکان نگه داشتن اجسام با انگشت‌هایی که قابلیت خم شدن دارند را برای فرد فراهم کند. اگر دست شما از مچ یا بالای آن قطع شده باشد ممکن است به یک پروتز دست کامل الکترونیکی یا مکانیکی نیاز داشته باشید.
پزشکان می‌توانند پروتز نوک انگشت، انگشت، شصت، قسمتی از دست، دست و انگشت شصت پا را برای بیمارانی که شکل و عملکرد این اعضای بدن خود را به دلایل زیر از دست داده بسازند:
- آسیب‌دیدگی‌های تروماتیک
- عمل‌های جراحی – درمان سرطان یا برداشتن تومورها
- بیماری – مانند دیابت و بیماری‌های مادرزادی اسکلرودرما
متخصصین کلینیک توان‌بخشی و فیزیوتراپی امید برای ساخت یک پروتز راحت، شبیه به عضو از دست رفته و عملکردی با بیمار کار می‌کنند. هدف اصلی از درمان‌های پروتزی افزایش توانایی‌هایی عملکردی بیمار با وجود تفاوت‌ها و همچنین بهبود ظاهر و افزایش اعتماد به نفس او است. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره ۰۹۰۲۵۸۰۴۴۱۳ تماس حاصل فرمایید.
قطع انگشت
آمپوتاسیون، قطع اعضای بیمار یا آسیب‌دیده بدن است که ممکن است به دلیل آسیب‌دیدگی‌های تروماتیک اتفاق بیفتد یا تحت یک عمل جراحی برنامه‌ریزی شده برای پیشگیری از گسترش بیماری در انگشت یا دستی که دچار عفونت شده است انجام شود. برخی انگشت‌هایی که به دلیل آسیب‌دیدگی‌های تروماتیک قطع شده‌اند را می‌توان دوباره به محل خودش وصل کرد. در بسیاری از موارد، وصل دوباره انگشت قطع شده امکان‌پذیر نیست یا توصیه نمی‌شود زیرا اگر این کار انجام نشود، بیمار راحت‌تر بوده و عملکرد بهتری خواهد داشت.
فرایند جراحی
زمانی که انجام عمل جراحی ضرورت پیدا می‌کند، جراح عضو آسیب‌دیده بدن را قطع می‌کند. جراح قبل از انجام عمل جراحی، معاینه دقیقی از دست انجام می‌دهد. غالباً جراح برای ارزیابی آسیب‌دیدگی انگشت دست یا دست از آن به وسیله اشعه ایکس یا روش‌های دیگر عکس‌برداری عکس می‌گیرد. قطع عضو بر اساس گستردگی آسیب‌دیدگی و سالم بودن قسمت‌های باقیمانده در بدن انجام می‌شود. جراح در بسیاری از موارد با ساماندهی دوباره پوست و کوتاه کردن استخوان‌ها و تاندون‌ها قادر به بستن محل جراحی است. گاهی اوقات، جراح ممکن است مجبور به استفاده از پوست، عضلات یا تاندون‌های قسمت دیگر بدن باشد برای بستن محل جراحی است. در بیشتر آسیب‌دیدگی‌های نوک انگشتان، جراح قادر به بستن مستقیم محل عمل است. در برخی آسیب‌دیدگی‌های شدید، ممکن است جراح به انگشت یا دست شکل داده تا بتواند در آینده از پروتز استفاده کند.
شما باید انتظار کمی درد را برای چند هفته اول داشته باشید. درد با مصرف داروهای مسکن قابل کنترل است. در طول دوره بهبودی، پزشک نحوه پانسمان و مراقبت از محل جراحی را به شما آموزش می‌دهد و همچنین زمانی که باید دوباره برای ویزیت به وی مراجعه کنید را مشخص می‌کند. ممکن است به منظور تقویت یا افزایش انعطاف‌پذیری به شما تمرینات ورزشی داده شود و از شما خواسته شود که پوست خود به منظور حساسیت‌زدایی و حفظ توان حرکتی لمس کرده و حرکت دهید.
انواع پروتز انگشت
پروتز جزئی دست غیرفعال یا پسیو
پروتزهای پسیو، عملکردهای روزمره زندگی را برای شما تأمین می‌کنند اما امکان مشت کردن و رها کردن فعال دست با این پروتزها وجود ندارد. گزینه‌های پسیو شامل ماکت‌های زیبایی انگشت، مفاصل چند موقعیتی انگشت و حتی انگشتان تیتانیومی (با فلشکن در دو مفصل) می‌شود که به افزایش عملکرد کمک می‌کنند. در مورد قطع انگشت شصت، پروتزهای مخصوص کارهای سنگین و کارهای متوسط وجود دارد که برای انجام عمل مشت کردن مطمئن در یک نقطه قفل می‌شوند. بسته به ترجیحات شخصی، یک پروتز جزئی دست پسیو را می‌توان با رویکردهای مختلفی ساخت که رنگ‌ها یا اثر انگشت‌های مشابه و منحصر به فرد داشته باشند تا پروتزهای سیلیکونی شبیه عضو واقعی که با رنگ پوست بیمار مطابقت داشته باشد.
ساخت انگشت سیلیکونی
بازسازی پروتزی انگشت دست معمولاً با اهداف زیبایی انجام می‌شود. فرایند ساخت انگشت‌های زیبایی شامل قالب‌گیری از باقیمانده انگشت، قالب‌گیری بخش قطع شده برای تکثیر و منطبق کردن رنگ پوست و ناخن می‌شود. هدف از این کار داشتن انگشتی مشابه دست سالم است که با زیبایی روی دست آسیب‌دیده قرار داده شود. انگشتان دست معمولاً از سیلیکون ساخته می‌شوند. انگشتان دست معمولاً کارکردی هستند و مانند یک اهرم برای قسمت باقیمانده انگشت عمل می‌کنند.
پروتزهای جزئی دست که با قدرت بدن کار می‌کنند
پروتزهای جزئی دست که با قدرت بدن کار می‌کنند، سه نوع دارند:
- پروتزهایی که با مفصل حرکت داده می‌شوند.
- پروتزهایی که با کابل کنترل می‌شوند
- پروتزهایی که با مچ دست حرکت داده می‌شوند.
این نوع پروتزها بسیار پردوام بوده و معمولاً ظاهری با تکنولوژی بالا دارند. یکی از مهم‌ترین مزایای عملکردی این پروتزها این است که نیروی پیشرانه این پروتزها مستقیماً با مچ دست یا قسمت‌های باقیمانده دست کنترل می‌شوند و باعث می‌شود حرکت و کنترل بسیار طبیعی به نظر برسد.
پروتزهای جزئی دست که با نیروی الکتریکی کار می‌کنند
یک موتور کوچک درون هر انگشت مصنوعی الکتریکی قرار دارد که آن را حرکت می‌دهد. این موتورها با استفاده از الکترودها یا مقاومت‌های حسی که حرکات عضلات قسمت‌های باقیمانده دست یا مچ دست را تشخیص می‌دهند کار می‌کنند. میزان قدرت الکتریکی که انگشتان به کار می‌گیرند متغیر است و توسط بیمار کنترل می‌شود تا قدرت لازم برای مشت کردن در وضعیت‌های مختلف تأمین شود. دستکش‌های زیبایی نیز مانند پروتزهای پسیو در رنگ‌های مختلف موجود است و دستکش‌های سیلیکونی سفارشی را می‌توان بسیار مشابه با رنگ طبیعی دست بیمار ساخت.
پروتزهای جزئی دست برای فعالیت‌های خاص
این نوع پروتزها برای انجام فعالیت‌های خاص کاری، ورزشی و تفریحی طراحی می‌شوند و در مواردی که دست یا پروتز عمومی ممکن است در هنگام انجام کار مورد نظر آسیب ببیند یا توان انجام آن کار را ندارد به کار برده می‌شوند. متخصصین پروتزها و تکنسین‌ها می‌توانند پروتزهای مخصوص کارهای خاص را برای کمک به صدها فرد قطع عضو شده در دست‌یابی آنها به اهدافشان دز هر کاری از بلند کردن وزنه تا دوچرخه سواری کوهستان یا حتی کارهای ظریف نجاری بسازند.
پروتزهای جزئی دست پیوندی
پروتزهای ترکیبی از دو یا چند پروتز با هدف بهبود توانایی‌های عملکردی بیمار تشکیل شده‌اند. از آنجا که هدف از هر برنامه توان‌بخشی برای هر بیمار منحصر به فرد است، راه‌های ترکیبی نیز برای اطمینان از این که به بازیابی عملکردی کمک می‌کنند مورد توجه قرار می‌گیرند.
پوشیدن پروتز
مقدار بسیاری کمی از لوسیون روی باقیمانده اندام که تمیز و خشک شده است بمالید تا یک پوشش روی کل اندام ایجاد شود. پروتز را روی باقیمانده اندام بکشید و هوای داخل آن را نیز تخلیه کنید. لوسیون اضافی را به وسیله یک دستمال از انتهای انگشت پاک کنید. لوسیون ظرف مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه جذب پوست شده و یک مکش راحت ایجاد می‌کند. اگر پروتز از محل خارج یا جابجا شد باید لوسیون بیشتری استفاده کنید. در این موارد، پروتز را درآورده و باقیمانده اندام را تمیز کرده و مراحل گفته شده را دوباره تکرار کنید.
نکته: فقط از لوسیون توصیه شده استفاده کنید که بر پایه گلیسیرین بوده و ضد آلرژی است و برخلاف برندهای دیگر لوسیون، حاوی روغنی که باعث ضعیف شدن یا تغییر رنگ سیلیکون شود نیست. از وازلین یا روغن بچه استفاده نکنید زیرا جذب پروتز شده و سیلیکون را از بین می‌برند. ممکن است شما از محصولات دیگر برای قسمت‌های دیگر بدن خود استفاده کنید اما پس از استفاده از هر نوع لوسیونی و قبل از قرار دادن پروتز باید دستان خود را به طور کامل بشورید.
درآوردن پروتز
به آرامی لاستیک پشت پروتز را بکشید تا یک تونل هوا ایجاد شده و مکش را از بین برده و انگشت شما از پروتز خارج شود. گاهی اوقات، باید چندین مرتبه پروتز را بکشید تا از انگشت شما خارج شود. هر گز پروتز را از نوک آن نکشید زیرا با این کار فقط مکش افزایش یافته و ممکن است به پروتز آسیب وارد شود.
مراقبت‌های روزانه
پروتز را باید هر شب از انگشت خود خارج کنید تا پوست زیر آن نفس بکشد. پوشیدن مستمر پروتز برای مدتی طولانی ممکن است باعث آسیب‌دیدگی، ساییدگی و زخم پوست شود. باید از پوشیدن پروتز تا زمانی که زخم و شکاف‌های آن بهبود نیافته‌اند خودداری کنید و زمانی که زخم‌ها به طور کامل بهبود یافتند آنگاه پروتز را بپوشید.
پس از درآوردن پروتز باید آن را هر شب با آب گرم و صابون تمیز کنید و سپس آن را به طور کامل با ایزوپروپیل آب بکشید.
داخل و خارج پروتز را با الکل تمیز کنید تا باقیمانده لوسیون، عرق جذب‌شده به پروتز و بوی بد آن از بین برود. پروتز خود را به طور کامل بشورید تا هم بهداشت آن را رعایت کرده باشید و هم استحکام و زیبایی آن حفظ شود.
از چه کارهایی باید اجتناب کرد؟
محصولات مشتق شده از نفت
باید از تماس پروتز با نفت و مواد مشتقه از آن در حد امکان جلوگیری کنید. این شامل روغن‌های پخت و پز، روغن‌های آرایشی، روغن موتور، روغن‌های بدن و برخی انواع لوسیون‌ها نیز می‌شود. این روغن‌ها و همه محصولات روغنی دیگر باعث تغییر رنگ و ضعیف شدن سیلیکون به مرور زمان می‌شوند. روغن‌ها را می‌توان با استفاده از یک نوع الکل مخصوص از روی پروتز پاک کرد.
صابون‌های مایع
صابون مایع مانند روغن عمل کرده و جذب سیلیکون می‌شود. روغن و عطر موجود در صابون‌ها در سیلیکون نفوذ کرده و به مرور زمان باعث تغییر رنگ و ضعیف شدن آن می‌شوند. اگر از صابون مایع استفاده کردید باید پروتز را با استفاده از الکل ایزوپروپیل تمیز گنید.
جوهرها و رنگ‌ها
جوهر روزنامه و انواع جوهرهای پرینتر به پروتز می‌چسبند اما به راحتی می‌توان آنها را با استفاده از الکل ایزوپروپیل تمیز کرد. اگر جوهرها و رنگ‌ها به مدت زیادی روی پروتز مانده باشند باید پروتز را به طور کامل در الکل قرار داد.
لاک ناخن و پاک‌کننده‌ها
همه لاک‌های ناخن را می‌توان در قسمت ناخن پروتز مورد استفاده قرار داد اما آنها را فقط باید با استفاده از پاک‌کننده‌های بدون استون پاک کرد. هر پاک‌کننده حاوی استون قسمت ناخن پروتز را از بین خواهد برد.
گرمای مستقیم
سیلیکون پروتز نسبت به حرارت مقاوم است و همانند وینیل یا لاتکس نمی‌سوزد و ذوب نمی‌شود. سیلیکون، گرما را از منبع گرمایی جذب کرده و در صورتی که بیمار آن را از دست خود خارج نکند ممکن است دچار سوختگی شود
سؤالات رایج
هر چه مدت یک مرتبه باید به کلینیک مراجعه کنم؟
با مراجعه سالانه به کلینیک می‌توانید عمر پروتز سیلیکونی خود را افزایش دهید. پزشک، پروتز شما را به طور کامل تمیزی کرده و در صورت لزوم آن را ترمیم می‌کند. ناخن‌ها نیز در برخی موارد ممکن است تعویض شوند. همچنین شما می‌توانید در صورت نیاز برای ترمیم پروتز به کلینیک مراجعه نمایید.
دوام یک پروتز چقدر است؟
یک انگشت، شصت، دست یا انگشت شصت پای مصنوعی بین ۱ تا ۳ سال دوام دارد که این مدت به برخی عوامل نظیر محیط کار، محیط خانه، مدت زمان قرار گرفتن در نور آفتاب، نوع پوست و مراقبت‌های بهداشتی بستگی دارد. در بیشتر موارد، یک پروتز را می‌توان با استفاده از قالب اولیه آن ظرف مدت یک یا دو جلسه دوباره ساخت. زمانی که رشد کردید یا وزن شما تغییر کرد ممکن است به قالب جدید نیاز داشته باشید.
استفاده از پروتزهای دست، انگشتان دست و شصت چگونه باعث بهبود عملکرد می‌شوند؟
مطالعات نشان می‌دهد که پروتزهای انگشتان دست یا شصت برای افرادی که دچار قطع عضو دیستال شده‌اند، عملکردی نزدیک به عملکردهای عادی دارد. با بازیابی طول انگشت، پروتز می‌تواند عمل‌هایی مانند مشت کردن و عملکردهای مخالف دست را بهبود بخشد. اگر فردی تمام انگشتان دست خود را از دست داده باشد، پزشک انگشتان دست قابل تنظیم پسیو را در پروتزهای دستکشی شکل می‌سازد که می‌تواند به وی در گرفتن اشیا و انجام وظایف روزمره کمک کند.
پروتز انگشت شصت پا چگونه به بهبود عملکرد کمک می‌کند؟
از دست دادن انگشت شصت پا در نحوه راه رفتن فرد تأثیر چشمگیری داشته و ممکن است باعث درد در پا، زانو و حتی لگن شود. یک پروتز انگشت شصت پا که به خوبی طراحی شده باشد می‌تواند به حفظ وضعیت عادی انگشتان دیگر کمک کرده و با بازیابی طول انگشت شصت پا، نحوه راه رفتن را بهبود بخشد.
